Дирижирование: Учебно-методический комплекс

O’ZBЕKISTON RЕSPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS
TA’LIM VAZIRLIGI
ALISHER NAVOIY NOMIDAGI SAMARQAND
DAVLAT UNIVERSITETI
“Tasdiqlayman”
O’quv ishlari bo’yicha proryektor
_________________ prof. A.Soleev
«_____» ______________ 2010 yil
“MUSIQA NAZARIYASI, TARIXI VA AN’ANAVIY IJROCHILIK”
KAFEDRASI
DIRIJYORLIK
fanidan
O’QUV USLUBIY MAJMUA
Bilim sohasi:
100000
–
Ta'lim sohasi:
140000
– O’qituvchilar tayyorlash
a pyedagogika fani
Bakalavriat yo’nalishi:
5141000 –
TUZUVCHILAR:
Ta'lim
“Musiqiy ta'lim”
T.N.Narziyev
Sh.N.Mustafoyev
L.M.Bogoslovskaya
U.I.Boliyev
SAMARQAND – 2010
1
MUNDARIJA
1. Namunaviy o’quv dasturi ……………………………. 3 – 7
2. So’z boshi ………………………………………………8
3. Ishchi o’quv dasturi ………………………………….. 9 – 17
4. Mustaqil ta’lim topshiriqlari ……................................18 – 20
5. Adabiyotlar ro’yxati ………………………………….. 21 – 22
6. Reyting nazorati grafigi ………………………………. 23 – 25
7. Baholash mezoni ………………………………............ 26 – 27
8. Kalendar reja …………………………………………. 28 – 31
9. JN savollari ……………………………………............. 32
10. YaN savollari ………………………………………….. 33
11. Ta’lim texnalogiyasi ………………………………....... 34 – 55
12. Dars ishlanma ..................................................................56 - 100
13. Tarqatma materiallar………………………………..... 101 - 104
TAJRIBA-SINOV
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
«Ro’yxatga olindi»
№ BD-514100-3.09
2008 yil «23» avgust
O’zbekiston Respublikasi
Oliy
va o’rta maxsus ta’lim
vazirligining2008 yil «23» avgustdagi
«263» - sonli buyrug’i bilan
tasdiqlangan
2
DIRIJYORLIK
fanining
O’QUV DASTURI
Bilim sohasi:
Ta’lim sohasi:
100000 – Ta’lim
140000 - O’qituvchilar tayyorlash va
pedagogika fani
Ta’lim yo’nalishi:
5141000 - Musiqa ta’limi
TOSHKENT- 2008
Fanning o’quv dasturi Oliy va o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi o’quvuslubiy birlashmalari faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi Kengashning 2008 yil «20»
avgustdagi «4» - son majlis bayoni bilan ma’qullangan.
Fanning o’quv dasturi Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika
universitetida ishlab chiqildi.
TUZUVCHILAR:
Q.M.Mamirov - «Xalq qo’shiqchiligi va dirijyorlik» kafedrasi
dotsenti, p.f.n.
S.R.Radjabova - O’zbekiston davlat konservatoriyasining katta
o’qituvchisi.
3
TAQRIZCHILAR:
J.T.SHukurov - O’zbekiston Davlat San’at arbobi.
N.B.Qaxxorov - «Vokal va musiqa o’qitish metodikasi» kafedrasi
dotsenti, p.f.n.
Fanning o’quv dasturi Nizomiy nomidagi Toshkent Davlat Pedagogika
Universiteti Ilmiy uslubiy kengashida tavsiya qilingan. (2008 yil 4 avgustdagi
«2» – sonli bayonnoma)
KIRISH
Dirijyorlik fanida talabalar turli o’lchov, metr va uslublarda yaratilgan
asarlarni tahlil qilish, unga to’g’ri dirijyorlik qilish, ularni xorga o’rgatish
nazariyasi va amaliyotini o’rganadilar. Bu fan bo’lajak dirijyor, xor rahbari va
musiqa o’qituvchisining shakllanishida qo’yiladigan barcha talablar hisobga
olingan, hamda uni amaliy egallash uchun repertuarlar belgilab berilgani ko’zda
tutadi.
O’quv fanining maqsadi va vazifalari
Dirijyorlik kursining asosiy maqsadi talabalarga dirijyorlik sirlarini o’rgatish
jarayonida ularga ma’naviy-mafkuraviy tarbiya berish, g’oyaviy, badiiy estetik
tarbiya berish, ularning badiiy-ijrochilik mahoratini o’stirish, dirijyorlik o’quvi va
ko’nikmalarini shakllantirish, o’zbek va chet el kompozitorlari tomonidan
yaratilgan eng nodir xor asarlari bilan tanishtirish, bu asarlarni professional
darajada tahlil eta olish va unga dirijyorlik qila olish malakalarini rivojlantirishdan
iborat.
Dirijyorlik fani dars jarayonida quyidagi vazifalarni amalga oshirishi
maqsad qilib qo’yadi:
4
- talabalarni milliy istiqlol g’oyalari ruhida tarbiyalash va ularni dunyo
standartlari talablariga javob bera oladigan yuqori malakali mutaxassis qilib
yetishtirish;
- talabalarning badiiy didini rivojlantirish, xor asarlarining badiiy qimmatini
va ularning ijrosini to’g’ri baholay olishga o’rgatish;
- dirijyorlik texnikasining sirlarini o’rgatish, dirijyorlik malakalarini hosil
qilish, interpritatsiya;
- musiqa pedagogikasining tizimlilik, izchilik, oddiydan – murakkabga
o’tish, individual yondashish va guruh bilan muloqat o’rnata olish kabi didaktik
tamoyillariga amal qilishni o’rgatish;
- badiiy ijroning mukammal variantini oldindan eshita bilish va unga
erishish ustida rajali ish olib bora olishga o’rgatish.
Fan bo’yicha talabalarning bilimiga, ko’nikma va malakasiga
qo’yiladigan talablar
«Dirijyorlik» fanini o’zlashtirish jarayonida talabalar:
- Dirijyorlik fanidan xor san’atining yaratilish tarixi, xorshunoslikning nazariy
tamoyillari, ovozlar bo’lishi, ularning fiziologik-psixologik xususiyatlarini bilishi
kerak;
- Dirijyorlik qilish, xorda kuylash jarayoni, xor repertuarlarini optimal tanlash,
xorga dirijyorlik qilish texnikasi va xordagi ovozlar xususiyatiga ko’ra asarlarni
ajratib olish ko’nikmalariga ega bo’lishi kerak;
- Dirijyor talabalar xorida tanlangan asarlarni qoidalar asosida kuylash,
ovozlar xususiyatiga ko’ra disfoniyaga yo’l qo’yilmasdan ovozlar bilan alohida
ishlash va xor jamoasiga rahbarlik qilib boshqara olish malakalariga ega bo’lishi
kerak.
Fanning o’quv rejadagi boshqa fanlar bilan o’zaro bog’liqligi va uslubiy
jihatdan uzviy ketma-ketligi
Dirijyorlik – fani solьfedjio, vokal va cholg’u ijrochiligi, xor va
xorshunoslik fanlari bilan bevosita birgalik holda o’tiladi. SHuningdek, an’anaviy
va xalq qo’shiqchiligi, o’zbek mumtoz qo’shiqchiligi kabi kasbiy fanlar bilan
bevosita bog’liq.
Fanni o’qitishda zamonaviy axborot va pedagogik
texnologiyalar
Fani o’rgatishdagi yangi pedagogik texnologiyalar hozirgi kun talabi –
talabalarga bilim berishni tushuntirish, uqtirish, bayon qilish orqali amalga oshirish
bilan bir qatorda ko’proq ularning bilim olishga bo’lgan talab va extiyojlarini
o’stirish hamda ularning mustaqil bilim olishlariga imkoniyat yaratib berishni
nazarda tutmoq zarurligini taqazo qiladi.
Asosiy qism
Amaliy mashg’ulotlarni tashkil etish bo’yicha ko’rsatma va tavsiyalar
Amaliy mashg’ulotlarda talabalar asarlar kuylash yo’llarini, texnika
5
vositalari, CD, DVD, audimagnitafonlar yordamida o’rganadilar. Amaliy
mashg’ulotlar vaqtida qo’shimcha musiqiy disklar tavsiya etiladi: CD, DVD, MP3,
musiqiy alьbomlar.
Amaliy mashg’ulotlarda talabalar turli o’lchovlarda xorda dirijyorlik qilish
ko’nikmalarini egallaydilar. Amaliy mashg’ulotlarga tavsiya etiladigan mavzular.
Dirijyorlik apparatini shakllantirish. Bosh, gavda, qo’l, oyoq, yetka, bilak,
panja, holat xarakatlari.
Oddiy dirijyorlik o’lchovlari: 2/4: 3/4: 4/4:.
Dirijyorlikning asosiy elementlari – «diqqat», «nafas», «auftak-ijroni
boshlash», ijroni tugatish (uzish).
Dirijyorlik harakatlarining asosiy tamoillari: erkinlik, sxema aniqligi,
tejamligi, qiyofaning ifodaliligi.
Turli nyuanslarda dirijyorlik qilish.
CHap va o’ng qo’l vazifalari.
Taktning turli hissalarida ijroni boshlash va uzish. Murakkab o’lchovlar: 6/4
Frazalarni (jumla) dirijyorlik harakatlari orqali ifodali ko’rsatib berish.
Dinamik tuslardagi keskin o’zgarishlarni ifodalay olish.
Uziladigan va uzilmaydigan fermatalar.
Aralash o’lchov 5/4-5 ga, va 2 ga, 7/4-7 ga va 3 ga, 3/8-1 ga.
Aktsent (Urg’u), sinkopalar. Ularni ko’rsatib berish yo’llari.
Tez va og’ir sur’atlarni almashinishini ko’rsatish.
Dasturdagi asarlarni ta’sirchan va ifodali dirijyorlik qilish.
Dirijyorlik bilim va malakalari.
Davlat attestatsiyasiga chiqariladigan asarlar ustida ishlash.
Dirijyorlik xarakatlaridagi kamchiliklarni tuzatish ustida ishlash.
Mustaqil ishini tashkil etishning shakli va mazmuni
Mustaqil ishlar talabalar tomonidan mustaqil ijro shakli sifatida tashkil
etiladi. Musiqiy kontsert dasturlari, teatr va sahna asarlarini kuzatish shakllari
orqali o’rganilayotgan asarlar ustida ish olib boriladi.
Har bir asar mustaqil holda audi, CD, DVD disklardagi ijrolardan
foydalangan holda o’rganiladi:
«SHamol eshik ochadi» - xalq qushig’i. Ayollar xori uchun B.Umedjanov
moslashtirgan – 2/4.
«Yoshligim» o’zbek xalq qo’shig’i. yigitlar xori uchun B.Umedjanov
moslashtirgan – 2/4.
«Bug’macha bilagim» o’zbek xalq qo’shig’i. Qizlar xori uchun
B.Umedjanov moslashtirgan – 2/4.
«Boychechak» SH.Yormatov musiqasi, xalq so’zi – 2/4.
«Qizlarxon» o’zbek xalq qo’shig’i. erkaklar xori uchun B.Umedjanov qayta
ishlagan– 2/4.
«Zarragul» - tojik xalq qo’shig’i. M.Burxonov qayta ishlagan. 6/4, 3/4, 2/2.
«Og’o dorom» - xorazm xalq qo’shig’i. B.Umedjanov qayta ishlashagan.
6
«Gule-gandum» afg’on xalq qushig’i. M.Burxonov xor uchun
maoslashtirgan – 6/8.
«CHashma siyox» M.Burxonov musiqasi – 6/8.
«Ellegiya» Vilьdanov musiqasi – 4/4.
«Daydi-yo» o’zbek xalq qo’shig’i. N.SHarafiev xor uchun moslashtirgan – 2/4.
«Diliman» - tojik xalq qo’shig’i. B.Umedjanov xor uchun qayta ishlagan – 3/4.
«Qomuzchu - qirg’iz xalq qo’shig’i. B.Umedjanov xor uchun qayta ishlagan – 2/4.
«Go’zal qizga» xorazm xalq qushig’i. Ye.Nechaeva xor uchun moslashtirgan – 5/4.
«Ayriliq» qoraqalpoq xalq qo’shig’i. M.Burxonov xor uchun moslashtirgan 3/4,
6/8.
«Xo, yallo-yallo qizgina» o’zbek xalq qo’shig’i. B.Umedjanov xor uchun qayta
ishlagan – 6/8.
Jo’rli xorlar
I.Xamraev – «Oyjamol» operasidan «Yor-yor» - 3/4.
M.Ashrafiy va S.Vasilenьko «Bo’ron» operasidan «Erkaklar to’y xori» - 6/8.
«Terimchi qizlar taronasi» SH.Ramazonov musiqasi, A.Isroilov she’ri – 4/4.
T.Sodiqov va G.Glier – «Gulsara» operasidan «Yor-yor», - 4/4.
M.Leviev – «Oltin ko’l» musiqali dramasidan. «Lapar» - 2/4.
V.Vasilenko va M.Ashrafiy «Bo’ron» operasidan «Qizlar to’y xori» - 3/4.
T.Sodiqov va B.Zeydman – «Zaynab va omon» operasidan «Muborak».
S.Yudakov «Mirzacho’l» vokal – simfonik syuitasidan «Gulla –
Mirzacho’l» - 2/4.
«Go’zal» M.Nasimov musiqasi, X.SHaripov she’ri – 4/4.
«Alyor» S.Yudakov musiqasi. Mirtemir she’ri -4/4-2 ga.
«Istiqlol taronasi» Q.Mamirov musiqasi. L.Qo’ldoshev she’ri. – 4/4.
M.Ashrafiy va S.Vasilenko – «Bo’ron» operasidan – Final xori – 4/4.
T.Sodiqov va G.Glier – «Layli va Majnun» operasidan – final xori – 4/4.
S.Yudakov – «Furqat» filьmidan «Fig’onkim» - 4/4.
M.Burxonov – «A.Navoiy qasidasi» - 4/4, 4/3.
T.Sodiqov va G.Glier «Gulsara» operasidan – Oxirgi xor – 4/4.
M.Nasimov – «Dilbarim» syuitasidan – «Yor ekan» - 7/8.
«Damko’l-damko’l» afg’on xalq qo’shig’i. M.Burxonov xor uchun
moslashtirilgan – 4/4.
«Endi sendek» o’zbek xalq qo’shig’i. S.Boboev xor uchun moslashtirilgan – 2/4.
«Qilpillama» o’zbek xalq qo’shig’i. B.Umedjanov xor uchun moslashtirilgan – 2/4.
Dasturning informatsion - uslubiy ta’minoti
Mazkur fanlarni o’qitish jarayonida ta’limning zamonaviy metodlari,
pedagogik va axborot - kommunikatsion texnologiyalari qo’llanilishi nazarda
tutiladi:
- Dirijyorlik fanlari bo’yicha nazariy bilimlarda zamonaviy kompьyuter
texnologiyalari saytlaridagi elektron darsliklar namunalaridan foydalanish;
7
- o’rganiladigan asarlar ijrosi yozilgan musiqiy disketlar, CD, DVD, MP3 va
magnitafon lentalari;
- musiqiy filьmlar yozilgan xujjatli disklar;
- O’zbekiston radiosida saqlanayotgan kamer xori, xor kapellasi, xor
jamoalari ijrosidagi asarlar namunalaridan foydalanish;
- talabalarda badiiy ijrochilikni shakllanishiga, musiqiy did va bilimlarini
kengaytirishiga asos bo’ladi.
SO’Z BOSHI
Dirijyorlik fani 5141000-“Musiqiy ta'lim” ixtisosligi o’quv rejasidagi
mutaxassislik bo’yicha asosiy fanlar hisoblanadi.
Dirijyorlik fani bo’yicha bo’lajak musiqa o’qituvchisi va xor rahbarlari xor
ijrosini boshqarishning eng muhim qoidalarini o’rganadilar.
1.1. Fanning maqsad va vazifalari:
- bo’lajak bakalavrlarni xor ijrosini boshqarishga tayyorlash;
- turli o’lchovlarga dirijyorlik qila olish;
- ijroni boshlash, tugallash, musiqani ifoda vositalarini qo’l harakatida
(yuz, gavda) ifodalay olish;
- asar mazmuni, xarakterini ifodalash.
8
- vokal-xor malakalarini amalda qo’llay olish;
- turli tildagi xorlarga dirijyorlik qilish.
1.2. Talabalar bilimiga qo’yiladigan talablar:
- dirijyorlik apparatining to’g’ri yo’lga qo’yilishi;
- dirijyorlik o’lchovlari, sxemalarini to’g’ri egallash;
- dirijyorlik harakati, xorni boshqarish elementlarini puxta o’zlashtirish;
- dirijyorlik qilishda asar xarakteri, xor turi, ko’rinishi, ovoz partiyalar,
musiqaviy ifoda vositalarini ifodalay olish;
- a’kapella va jo’rli asarlar bilan ishlay olish;
- bolalar xorlarini o’ziga xos xususiyatlarini yaxshi bilish.
1.3. Dirijyorlik fani musiqa o’qitish metodikasi, xor va xorshunoslik
asoslari, musiqa nazariyasi va musiqa asarlari tahlili fanlari bilan uzviy
bog’liqdir.
1.4. Fanni o’qitishda metod va texnologiyalar. Ko’rgazmali qurollar,
tushuntirish, ko’rsatib berish, mustaqil ta'lim olish.
Alisher Navoiy nomidagi Samarqand Davlat Universiteti
“Tasdiqlayman”
O’quv ishlari prorektor
____________ prof. A.Soleev.
“_____” ______________ 2010 yil.
SAN'ATSHUNOSLIK FAKUL'TETI
Musiqa nazariyasi, tarixi va an’anaviy ijrochilik kafedrasi
5141000 «Musiqiy ta’lim» bakalavriat ta’lim yo’nalishi bo’yicha Dirijyorlik
fanidan
ISHCHI O’QUV DASTURI
(1-06, 1-07 kurs talabalari uchun)
9
Semestr
Jami
Leksiya
Amaliy
Laboratoriya
Semenar
I - II
70
-
56
-
-
Ishchi o’quv dasturini tuzuvchi:
Mustaqil
ish
14
o’qituvchi Boliyev U.I.
Kafedra majlisining 2010 yil 27 avgustidagi № 1 qarori bilan
tasdiqlangan
dots. N.V.Valixo’jayev.
Kafedra mudiri:
Fakul’tet uslubiy kengashining 2010 yil 3tasdiqlangan
Uslubiy kengash raisi:
Fakultet dekani:
sentyabrdagi № 1 qarori bilan
dots. E.Toshboyev
dots. I.Xayriyev
SAMARQAND-2010
1. Fanning mazmuni
1.1 Amaliy
O’zbekiston Oliy va O’rta maxsus
ta’lim vazirligining 2002 yil, 21 fevral
№ 54 qaroriga asosan O’zbekiston
Davlat standarti Oliy ta’lim 5141000
Musiqiy ta’lim bakalavr darajasi
I kurs kunduzgi bo’lim
№
1.
Bosh mavzu
Kirish
Darsda o’tilishi lozim
Soat
bo’lgan asosiy mavzular
Dirijyorlik faninig maqsad 2
va vazifalari. Xorijiy va
hamdo’stlik
davlatlari,
respublikamizdagi ko’zga
ko’ringan dirijyorlar hayoti
va
faoliyati
bilan
tanishtirish.
10
Foydalanilgan
adabiyotlar
O’zbek musiqasi tarixi.
Solomonova.
Xorshunoslik
Sh.Ro’ziyev
T. 1987 yil.
Dirijyorlik
J.Shukurov
T.2006 yil.
2
Dirijyorlik
apparatini
shakllantirish
Dirijyorlikning
asosiy 10
holati. Dirijyorlik texnikasi
va uning dirijyor uchun
ahamiyati. Dirijyorlikning
texnik vositalari, gavdani
tik saqlash, yelka, oyoq,
kala, qo’lning umumiy
holati.
3
Dirijyorlik
harakatining
asosiy elementlari
Dirijyorlikda diqqat va 10
uning
ahamiyati.
Auftaktlarning
turli
holatlari haqida tushuncha
(katta va kichik tez, o’rta,
chuqur).
Auftakning
ogohlantiruvchi va nuqtali
ko’rinishi.
4
Dirijyorlik
shtrixlari.
Ijrochilik holatlari, legato, 6
stakkato, akksent, markato
va x.z. ustida mashqlar
bajarish.
5
Dirijyorlikda o’ng Dirijyorlikda o’ng va chap 6
va chap qo’lning qo’lning
vazifasi.
mohiyati
Qo’llarning harakatchanligi
va
mustaqiligini
rivojlantirish.
11
Xor
jamoalari
bilan
ishlashda
dirijyorlik
mahorati. Samarqand 2009
y.
Xor
dirijyorligi
xrestomatiyasi I qism
N.Qoziyev T. 1975 y.
O’zbek musiqasi tarixi.
Solomonova.
Xorshunoslik
Sh.Ro’ziyev
T. 1987 yil.
Dirijyorlik
J.Shukurov
T.2006 yil.
Xor
jamoalari
bilan
ishlashda
dirijyorlik
mahorati. Samarqand 2009
y.
Xor
dirijyorligi
xrestomatiyasi I qism
N.Qoziyev T. 1975 y.
O’zbek musiqasi tarixi.
Solomonova.
Xorshunoslik
Sh.Ro’ziyev
T. 1987 yil.
Dirijyorlik
J.Shukurov
T.2006 yil.
Xor
jamoalari
bilan
ishlashda
dirijyorlik
mahorati. Samarqand 2009
y.
Xor
dirijyorligi
xrestomatiyasi I qism
N.Qoziyev T. 1975 y.
O’zbek musiqasi tarixi.
Solomonova.
Xorshunoslik
Sh.Ro’ziyev
T. 1987 yil.
Dirijyorlik
J.Shukurov
T.2006 yil.
Xor
jamoalari
bilan
ishlashda
dirijyorlik
mahorati. Samarqand 2009
y.
Xor
dirijyorligi
xrestomatiyasi I qism
N.Qoziyev T. 1975 y.
O’zbek musiqasi tarixi.
Solomonova.
Xorshunoslik
Sh.Ro’ziyev
T. 1987 yil.
6
Dirijyorlik
Oddiy o’lchovlar 2/4, 3/4, 10
sxemalari ustida 4/4 Dirijyorlikda aksentni
ishlash.
ifodalash.
To’liq
va
to’liqsiz taktlarga doir
mashqlar
bajarish.
Sinkopalar bilan mashqlar
7
Butun,
yarim,
choraktalik
nuqtali
notalarning
cho’zimlarini
auftakt
bilan
ko’rsatilishi.
8
Dirijyorlikda
Tez sur’atlar ustida ishlash. 6
sur’at va uning O’rtacha sur’atlar ustida
ahamiyati
ishlash. Og’ir sur’atlar
ustida
ishlash.
Turli
sur’atlarda
dirijyorlik
qilishda qo’l harakatlarning
ko’rinishi.
9
Dinamika
Ikki
hissali
yarim, 6
choraktalik
nuqtali
notalarning
turlicha
ko’rsatilishi. Uch hissali
nuqtali chorak va nuqtali
yarim notalar ustida ishlash.
To’rt hissali metrda nuqtali
yarim va nuqtali chorak
notalar ustida ishlash.
Tovushlar ohangining past 6
ijro etilishini bildiruvchi
dinamik belgilar ustida
12
Dirijyorlik
J.Shukurov
T.2006 yil.
Xor
jamoalari
bilan
ishlashda
dirijyorlik
mahorati. Samarqand 2009
y.
Xor
dirijyorligi
xrestomatiyasi I qism
N.Qoziyev T. 1975 y.
O’zbek musiqasi tarixi.
Solomonova.
Xorshunoslik
Sh.Ro’ziyev
T. 1987 yil.
Dirijyorlik
J.Shukurov
T.2006 yil.
Xor
jamoalari
bilan
ishlashda
dirijyorlik
mahorati. Samarqand 2009
y.
Xor
dirijyorligi
xrestomatiyasi I qism
N.Qoziyev T. 1975 y.
O’zbek musiqasi tarixi.
Solomonova.
Xorshunoslik
Sh.Ro’ziyev
T. 1987 yil.
Dirijyorlik
J.Shukurov
T.2006 yil.
Xor
jamoalari
bilan
ishlashda
dirijyorlik
mahorati. Samarqand 2009
y.
Xor
dirijyorligi
xrestomatiyasi I qism
N.Qoziyev T. 1975 y.
O’zbek musiqasi tarixi.
Solomonova.
Xorshunoslik
Sh.Ro’ziyev
T. 1987 yil.
Dirijyorlik
J.Shukurov
T.2006 yil.
Xor
jamoalari
bilan
ishlashda
dirijyorlik
mahorati. Samarqand 2009
y.
Xor
dirijyorligi
xrestomatiyasi I qism
N.Qoziyev T. 1975 y.
O’zbek musiqasi tarixi.
Solomonova.
Xorshunoslik
10
ishlash (p, mp). Tovush
ohangining kuchli ijro
etilishini
bildiruvchi
dinamik belgilar ustida
ishlash. (f, mf, sf). Tovush
kuchini
tobora
kuchaytiruvchi
va
pasaytiruvchi
dinamik
belgilar ustida ishlash.
(diminuendo va crechendo)
Kichik
hajmli Asarlarni musiqiy tahlil 12
maktab repertuari qilish. Fortepiano asbobida
asarlari
ustida asarning ovozlarini alohida
ishlash.
ijro qilish va kuylash.
Jo’rsiz xor asarlarining
partiturasi ustida ishlash.
Jo’rli xor asarlari ustida
ishlash.
Sh.Ro’ziyev
T. 1987 yil.
Dirijyorlik
J.Shukurov
T.2006 yil.
Xor
jamoalari
bilan
ishlashda
dirijyorlik
mahorati. Samarqand 2009
y.
Xor
dirijyorligi
xrestomatiyasi I qism
N.Qoziyev T. 1975 y.
“O’zbekiston
Vatanim
manim”
I-II
qism
N.Norxo’jayev 2000 yil
Xorshunoslik
Sh.Ro’ziyev
T. 1987 yil.
Dirijyorlik
J.Shukurov
T.2006 yil.
Xor
jamoalari
bilan
ishlashda
dirijyorlik
mahorati. Samarqand 2009
y.
Xor
dirijyorligi
xrestomatiyasi I qism
N.Qoziyev T. 1975 y.
Jami: 74 soat
Alisher Navoiy nomidagi Samarqand Davlat Universiteti
“Tasdiqlayman”
O’quv ishlari prorektor
____________ prof. A.Soleev.
“_____” ______________ 2010 yil.
SAN'ATSHUNOSLIK FAKUL'TETI
Musiqa nazariyasi, tarixi va an’anaviy ijrochilik kafedrasi
5141000 «Musiqiy ta’lim» bakalavriat ta’lim yo’nalishi bo’yicha Dirijyorlik
fanidan
ISHCHI O’QUV DASTURI
(2-06, 2-07 kurs talabalari uchun)
13
Semestr
Jami
Leksiya
Amaliy
Laboratoriya
Semenar
III - IV
70
-
56
-
-
Ishchi o’quv dasturini tuzuvchi:
Mustaqil
ish
14
o’qituvchi Boliyev U.I.
Kafedra majlisining 2010 yil 27 avgustidagi № 1 qarori bilan
tasdiqlangan
dots. N.V.Valixo’jayev.
Kafedra mudiri:
Fakul’tet uslubiy kengashining 2010 yil 3tasdiqlangan
Uslubiy kengash raisi:
Fakultet dekani:
1. Fanning mazmuni
1.1 Amaliy
sentyabrdagi № 1 qarori bilan
dots. E.Toshboyev
dots. I.Xayriyev
SAMARQAND-2010
O’zbekiston Oliy va O’rta maxsus
ta’lim vazirligining 2002 yil, 21 fevral
№ 54 qaroriga asosan O’zbekiston
Davlat standarti Oliy ta’lim 5141000
Musiqiy ta’lim bakalavr darajasi
II kurs kunduzgi bo’lim
№
1.
2.
Darsda o’tilishi lozim bo’lgan asosiy
Soat
mavzular
Oddiy va murakkab Oddiy (3/4, 4/4:) va murakkab (3/8, 6/4, 6/8) 8
o’lchovlarga dirijyorlik o’lchovlarda metr (vazn)larni ko’rsatish. Olti
qilish qoidalari
hissali metrlarni ko’rsatib berish usullari ustida
ishlash. Metrni ko’rsatish, dirijyorlik usullarini
takt ichidagi hissalarni guruhlarga ajratish.
Dirijyorlik
harakati Tez sur’atlar-Allegro, Allegretto lar ustida 4
amplyutudasining
ishlash. O’zgaruvchan sur’atlar tez va o’rtacha
sur’atga bog’liqligi
sur’atlarning almashinib kelishini ko’rsatish
usullari
Bosh mavzu
14
3
Usullar (ritm)
4
Dinamika
5.
Ikki, uch ovozli jo’rsiz
xor asarlari ustida
ishlash
6.
Asarlarning
ijrochiligi
ishlash.
badiiy
ustida
7
O’rta
repertuaridan
ijro etish.
maktab
asarlar
Ung va chap qo’llarda turli hissalarda
boshlanishiniko’rsatish. “Nuqta” qo’yib orqaga
qaytarish orqali ijroni tugallanishniko’rsatish.
Stakkato va markatto shtrixlarini ko’rsatib
boruvchi dirijyorlik usullari. Aksent (Urg’u) va
uning ko’rsatishda panjaning ahamiyati. Xor
partiyalarining ritmik usullariga ko’ra har bir
qo’lning mustaqil harakatlanishi.
PP (pianissimo)-juda past, FF (fortissimo)-o’ta
kuchli belgili asarlar ustida ishlash. sP
(subetapiano)- tusattan past va sF (sfarsando)tusattan baland belgilarini ko’rsatish ustida
ishlash. Turli dinamik tuslarda ijroning
boshlanishini ko’rsatib bera olish malakalarini
takomillashtirish
Asarlarning musiqiy tahlili. Asarlarning
partiturasini o’rganish. Xor partituralari va
ovozlarni alohida-alohida o’rganish. Xor
partiyalarini notaga qarab chalish va kuylash.
Asarlarni dirijyorlik qoidalariga amal qilgan
holda ijro etish.
Jo’rli asarlarni musiqiy tahlil qilish. Partiturani
notaga qarab chalish. Xor ovozlarini notaga
qarab kuylab berish. Asarlardagi dinamik
belgilar ustida ishlash. Asarlarning badiiy
chiqishininazarda tutib dirijyorlik qoidalariga
amal qilgan holda ijro etish.
Asarlarni musiqiy tahlilqilishi va ovoz
partituralarini chalib o’rganish. Asardagi har bir
ovoz partiturasini alohida kuylash. Asarlarni
dirijyorlik qoidalariga rioya qilgan holda
dirijyorlik qilish.
Jami: 42 soat
4
6
10
5
5
Alisher Navoiy nomidagi Samarqand Davlat Universiteti
“Tasdiqlayman”
O’quv ishlari prorektor
____________ prof. A.Soleev.
“_____” ______________ 2010 yil.
SAN'ATSHUNOSLIK FAKUL'TETI
Musiqa nazariyasi, tarixi va an’anaviy ijrochilik kafedrasi
5141000 «Musiqiy ta’lim» bakalavriat ta’lim yo’nalishi bo’yicha Dirijyorlik
fanidan
ISHCHI O’QUV DASTURI
(3-06, 3-07 kurs talabalari uchun)
15
Semestr
Jami
Leksiya
Amaliy
Laboratoriya
Semenar
V - VI
70
-
56
-
-
Ishchi o’quv dasturini tuzuvchi:
Mustaqil
ish
14
o’qituvchi Boliyev U.I.
Kafedra majlisining 2010 yil 27 avgustidagi № 1 qarori bilan
tasdiqlangan
Kafedra mudiri:
dots. N.V.Valixo’jayev.
Fakul’tet uslubiy kengashining 2010 yil 3tasdiqlangan
Uslubiy kengash raisi:
Fakultet dekani:
sentyabrdagi № 1 qarori bilan
dots. E.Toshboyev
dots. I.Xayriyev
SAMARQAND-2010
1. Fanning mazmuni
1.1 Amaliy
№
1.
Bosh mavzu
Murakkab
o’lchovlarni
o’rganish
O’zbekiston Oliy va O’rta maxsus
ta’lim vazirligining 2002 yil, 21 fevral
№ 54 qaroriga asosan O’zbekiston
Davlat standarti Oliy ta’lim 5141000
Musiqiy ta’lim bakalavr darajasi
III kurs kunduzgi bo’lim
Darsda o’tilishi lozim bo’lgan asosiy
Soat
mavzular
3/2 va 3/8 o’lchovlarini “Uch”ga dirijyorlik 8
qilish: 5/4 o’lchovini (3+2 va 2+3
gruppirovkasi) “to’rt”ga dirijyorlik qilish. 3/8
o’lchovini “bir”ga dirijyorlik qilish. 6/8
o’lchovini tez sur’atda «ikki»ga va 6/4
o’lchovini
sekin
sur’atlarda
«to’rtga»dirijyorlik qilish. 7/8 o’lchovini tez
16
2.
Sur’atlar
3
Ritim va metr
4.
Gomofonnogarmonik
va
polifonik
asarlar
ustida ishlash.
5.
Dinamika
6
Jo’rsiz xor asarlari
(A’kapella) ustida
ishlash
sur’atda «ikki»ga 7/4 o’lchovini sekin
sur’atda «to’rt»ga dirijyorlik qilish.
Juda sekin “Largo”, “Grave” sur’atlardagi xor
asarlari ustida ishlash. Juda tez “Presto”
sur’atlardagi xor asarlari ustida ishlash.
Dirijyorlikda agogika-asar sur’atining (biroz
o’zgartirish) tezlashtirish yoki sekinlashtirish,
sur’ati nihoyatda tez asarlarda dirijyorlik
harakatlarining aniq va sekinligiga erishish.
Juda ham og’ir sur’atdagi asarlarda tovush
yo’nalishining mayinligini ko’rsatish ustida
ishlash.
Sinkopalar. Ularni dirijyorlikda ko’rsatish
usullari. Nuqta (sakkiztalik nuqtali nota,
choraktalik nuqtali nota, yarimtalik nuqtali
nota) va pauzalar ustiga qo’yilgan fermatolar
va ularni dirijyorlikda qo’llash.
Katta hajmdagi musiqali dramalardan xor
parchalarini o’rganish. Gomofonno-garmonik
va polifonik asarlarga dirijyorlik qilish
uslublarini o’rganadilar, ularda yaxshi
ansambk va soz uchun kerakli
asosiy
dirijyorlik uslublari yuzga keltiriladi.
Oratoriya, kantata, siyutalardan qismlar
dirijyorlik qilish. Katta hajmdagi operalardan
xor parchalariga dirijyorlik qilish.
sf (sfortsando)- to’sattadan baland dinamik
belgisiga dirijyorlik qilish. sp (subeto piano)to’satdan past dinamik belgisiga dirijyorlik
qilish. sf va sp dinamik tuslarini ko’rsatishda
auftakt
va
dirijyorlik
harakatlari
amplitudasini ko’rsatib berishni o’rganish.
Juda kuchli (qattiq) «ff» va juda kuchsiz
(sekin) «PP» eshitiladigan, qarama-qarshi
dinamikaga ega bo’lgan xor asarlarini
o’rganish.
Asarlarni nazariy tahlil qilish. Xor
asarlaarining partiturasini chalishni o’rganish.
Har bir ovoz partiyasini alohida chalib
kuylash. Jo’rsiz xor asarini dirijyorlik qilish.
Asarlarni
dirijyorlik
qilishda
barcha
qoidalarga to’liq rioya qilishga erishish.
Ovozlarni gorizontal va vertical kuylash.
Asar ijrosida alohida xor partiyalarini
kuylashda sof talaffuz ustida ishlash.
17
8
6
6
5
8
Jo’rli xor asarlari Jo’rli xor asarlarini nazariy tahlil qilish. Jo’rli 10
ustida ishlash
xor asarlaridagi ovoz partiyalarini chalib
kuylashni o’rganish. Dirijyorlikning barcha
qonun-qoidalariga rioya etgan holda jo’rli xor
asarlarini dirijyorlik qilish. Asarda badiiy
ifodali dirijyorlik harakatlari, jo’rnavoz
hamda xor jamoasi o’rtasida ansambl hosil
qilish. Jo’rnavoz hamda talaba o’rtasida
o’zaro kontakt. (o’zaro tushuncha).
Maktab
repirtuari 5-6 sinf maktab repertuaridagi asarlarini 5
asarlaridan
o’rganish. Sinf qo’shiq repertuaridagi
namunalar.
asarlarning birortasini bir ton yuqoriga pastga
tranzpozitsiya qiliib chalish.
Jami: 56 soat
7
8
Mustaqil ta’lim topshiriqlari
№
1
2
Mavzu nomi
“Ulug‘ vatan”
M. Nasimov mus
T.Sobirov she’ri
“Terimchi qizlar
taronasi”
Sh. Ramazanov mus
A. Isroilov
She’ri
Adabiyot
Mavzular buyicha topshiriqlar
Kaziev “Xor.dir.
xres. 2-tom
T.1976.y
1. Berilgan asarni notasini
yozib olish
2. Asar kompozitori xaqida
ma’lumot
3. Berilgan asarni shaklini
aniqlash
4. Berilgan asarni lad va
tonallikni aniqlab yozish
Kaziev “Xor.dir.
xres. 2-tom
T.1976.y
1. Berilgan asarni notasini
yozib olish
2. Asar kompozitori xaqida
ma’lumot
3. Berilgan asarni shaklini
aniqlash
18
Ajratilgan
soat
2
2
3
“O‘ynaylik omon”
V. Knyazatov qayta
ishlagan
Kaziev “Xor.dir.
xres. 2-tom
T.1976.y
4
“Yoshligim”
B. Umidjonov qayta
ishlagan
Kaziev “Xor.dir.
xres. 2-tom
T.1976.y
5
“Yoshlik qo‘shig‘i”
M. Ashrafiy qayta
ishlagan
Kaziev “Xor.dir.
xres. 2-tom
T.1976.y
6
“Ililla yor”
B.Umidjanov
Kaziev “Xor.dir.
xres. 2-tom
T.1976.y
4. Berilgan asarni lad va
tonallikni aniqlab yozish
1. Berilgan asarni notasini
yozib olish
2. Asar kompozitori xaqida
ma’lumot
3. Berilgan asarni shaklini
aniqlash
4. Berilgan asarni lad va
tonallikni aniqlab yozish
1. Berilgan asarni notasini
yozib olish
2. Asar kompozitori xaqida
ma’lumot
3. Berilgan asarni shaklini
aniqlash
4. Berilgan asarni lad va
tonallikni aniqlab yozish
1. Berilgan asarni notasini
yozib olish
2. Asar kompozitori xaqida
ma’lumot
3. Berilgan asarni shaklini
aniqlash
4. Berilgan asarni lad va
tonallikni aniqlab yozish
1. Berilgan asarni notasini
yozib olish
2. Asar kompozitori xaqida
ma’lumot
3. Berilgan asarni shaklini
aniqlash
4. Berilgan asarni lad va
tonallikni aniqlab yozish
2
2
2
3
Mustaqil ta’lim topshiriqlari
№
1
Mavzu nomi
“Umrimiz navbaxor”
S.Babaev
“To‘yona” kantatasi
2
“Chimboy”
B.Umidjanov
Adabiyot
Mavzular buyicha topshiriqlar
Kaziev “Xor.dir.
xres. 2-tom
T.1976.y
1. Berilgan asarni notasini
yozib olish
2. Asar kompozitori xaqida
ma’lumot
3. Berilgan asarni shaklini
aniqlash
4. Berilgan asarni lad va
tonallikni aniqlab yozish
Kaziev “Xor.dir.
xres. 2-tom
T.1976.y
1. Berilgan asarni notasini
yozib olish
2. Asar kompozitori xaqida
ma’lumot
3. Berilgan asarni shaklini
aniqlash
19
Ajratilgan
soat
2
3
3
“Alla”
A.Muxammedov
Kaziev “Xor.dir.
xres. 2-tom
T.1976.y
4
“Yali-yali” M.Leviev
Kaziev “Xor.dir.
xres. 2-tom
T.1976.y
5
“Qizlar to‘y xori”
M.Ashrafiyning
“Buron” operasidan
Kaziev “Xor.dir.
xres. 2-tom
T.1976.y
6
“Istiqlol navosi”
S.Nurmetov
S. Nurmetov
“Istiqlol navosi”
T. 1997. y
4. Berilgan asarni lad va
tonallikni aniqlab yozish
1. Berilgan asarni notasini
yozib olish
2. Asar kompozitori xaqida
ma’lumot
3. Berilgan asarni shaklini
aniqlash
4. Berilgan asarni lad va
tonallikni aniqlab yozish
1. Berilgan asarni notasini
yozib olish
2. Asar kompozitori xaqida
ma’lumot
3. Berilgan asarni shaklini
aniqlash
4. Berilgan asarni lad va
tonallikni aniqlab yozish
1. Berilgan asarni notasini
yozib olish
2. Asar kompozitori xaqida
ma’lumot
3. Berilgan asarni shaklini
aniqlash
4. Berilgan asarni lad va
tonallikni aniqlab yozish
1. Berilgan asarni notasini
yozib olish
2. Asar kompozitori xaqida
ma’lumot
3. Berilgan asarni shaklini
aniqlash
4. Berilgan asarni lad va
tonallikni aniqlab yozish
2
2
2
2
Mustaqil ta’lim topshiriqlari
№
1
2
Mavzu nomi
“Mungli qiz”
B.Umidjonov kayta
ishlagan
“Sevikli yor” X.Izomov
musiqasi
Adabiyot
Mavzular buyicha topshiriQlar
Ajratilgan
soat
Kaziev “Xor.dir.
xres. 3-tom
T.1977.y
1. Berilgan asarni notasini yozib olish
2. Asar kompozitori haqida ma’lumot
3. Berilgan asarni shaklini aniqlash
4. Berilgan asarni lad va tonallikni
aniqlab yozish
2
Kaziev “Xor.dir.
xres. 3-tom
T.1977.y
1. Berilgan asarni notasini yozib olish
2
2. Asar kompozitori xaqida ma’lumot
3. Berilgan asarni shaklini aniqlash
4. Berilgan asarni lad va tonallikni
aniqlab yozish
5. Asrni notaga qarab ijro qilish va
ifodali qilib dirijorlik qilish
6. Berilgan asarga annotatsiya yozish
20
1
1
2
3
4
5
“Bahor yallasi”
S.Boboev musiqasi
Kaziev “Xor.dir.
xres. 3-tom
T.1977.y
“Qora soch”
B.Umidjonov kayta
ishlagan
1. Berilgan asarni notasini yozib olish
2. Asar kompozitori xaqida ma’lumot
Kaziev “Xor.dir.
xres. 3-tom
T.1977.y
“Lapar” B.Umidjonov
kayta ishlagan
3. Berilgan asarni shaklini aniqlash
1
4. Berilgan asarni lad va tonallikni
aniqlab yozish
5. Asrni notaga qarab ijro qilish va
ifodali qilib dirijorlik qilish
6. Berilgan asarga annotatsiya yozish
2
1. Berilgan asarni notasini yozib olish
2
2. Asar kompozitori xaqida ma’lumot
3. Berilgan asarni shaklini aniqlash
4. Berilgan asarni lad va tonallikni
aniqlab yozish
5. Asrni notaga qarab ijro qilish va
ifodali qilib dirijorlik qilish
6. Berilgan asarga annotatsiya yozish
1. Berilgan asarni notasini yozib olish
Kaziev “Xor.dir.
xres. 3-tom
T.1977.y
“Sfetofor”
S.Nurmetov
2
2
2
2. Asar kompozitori xaqida ma’lumot
3. Berilgan asarni shaklini aniqlash
6
2
4. Berilgan asarni lad va tonallikni
aniqlab yozish
5. Asrni notaga qarab ijro qilish va
ifodali qilib dirijorlik qilish
6. Berilgan asarga annotatsiya yozish
1. Berilgan asarni notasini yozib olish
S. Nurmetov
“Istiqlol navosi”
T. 1997. y
2
2
2
2. Asar kompozitori xaqida ma’lumot
3. Berilgan asarni shaklini aniqlash
4. Berilgan asarni lad va tonallikni
aniqlab yozish
5. Asrni notaga qarab ijro qilish va
ifodali qilib dirijorlik qilish
6. Berilgan asarga annotatsiya yozish
1
2
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. O`zbekiston Respublikasining «Ta'lim to`g`risida» gi Qonuni. –T.:
O`zbekiston, 2003-yil.
2. O`zbekiston Respublikasining «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi». –T.:
Sharq, 1998-yil.
3. Karimov I.A. «Bunyodkorlik yo`lida» 4-jald. –T.: O`zbekiston, 1996-yil.
4. Karimov I.A. “Bizdan ozod va obod Vatan qolsin”. Tom-4. –T.:
“O`zbekiston”. 1996-yil.
5. Karimov I.A. “Barkamol avlod orzusi”. –T.: “O`zbekiston milliy
entsiklopediyasi”. 2000-yil.
6. Karimov I.A. “Yuksak ma'naviyat yengilmas kuch”. –T.: “Ma'naviyat”.
2008-yil.
7. Abu Nasr Forobiy. «Fozil odamlar shahri». –T.: Abdulla Qodiriy
nomidagi xalq merosi nashriyoti, 1993-yil.
21
8. Umumta'lim maktablarida musiqa ta'limi va tarbiyasi Kontsepsiyasi. –T.:
XTV, 1995-yil.
9. Umumiy o`rta ta'limning Davlat Ta'lim Standarti va o`quv dasturi. 1-4sinflar. –T.: Ta'lim taraqqiyoti, 6-maxsus son, 1999-yil.
10. Umumiy o`rta ta'limning Davlat Ta'lim Standarti va o`quv dasturi. 1-4sinflar. –T.: Ta'lim taraqqiyoti, 7-maxsus son, 1999-yil.
11. Ro`ziev Sh. Xorshunoslik. –T.: G`afur G`ulom nomidagi Adabiyot va
san'at nashriyoti, 1987-yil.
12. Musiqa o`qitish metodikasi (ma'ruzalar matni). Tuzuvchi G.Sharipova. –
TDPU, 2000-yil.
13. Boshlang`ich sinflarda musiqa o`qitish metodikasi. Tuzuvchi
G.Sharipova., G`.M.Najmitdinov. –T.: TDPU, 2004-yil.
14. Qudratov I. «Talabalar va bolalar ashula-xor jamoalarini tashkil eti shva
ular bilan ishlash metodikasi». –T.: Fan va texnalogiyalar bosmaxonasi,
2006-yil.
15. Nurmatov H. «Musiqa va tarbiya». –T.: O`qituvchi, 1993-yil.
16. Hasanov. «Maktabda ashula». –T.: O`qituvchi, 1981-yil.
17. Estetik tarbiya asoslari. N.Kushaev tahriri ostida. –T.: O`qituvchi, 1988yil.
18. Toshmatov E. «Dirijyorlik». –T.: O`zbekiston faylasuflari milliy
jamiyati nashriyoti, 2008-yil.
19. Bolalar bog`chasida estetik tarbiya. N.A.Vetlugina tahriri ostida. –T.:
O`qituvchi, 1981-yil.
20. Gudkova Ye., Vasileva F. «Ashula darsi metodikasi». –T.: O`qituvchi,
1974-yil.
21. Qudratov I., Tolliboev N.M. «Boshlang`ich sinf musiqa darslarida
o`zbek xalq qo`shiqlarini o`rgatish». –T.: Fan, 2007-yil.
22. Soipov D. «Musiqiy va musiqiy-nazariy bilimlarni o`zlashtirish
jarayonini takomillashtirish». –T.: Fan va texnologiyalar markazi
bosmaxonasi, 2005-yil.
23. P.Xalabuzar i drugie. «Metodika Muzikalьnogo vospitaniya». –M.:
Muzika, 1990-god.
24. Demitrieva P.G., CHernoivanenko N.M. «Metodika Muzikalьnogo
vospitaniya v shkole». –M.: Prosveщenie, 1989-god.
25. Nurmatov H., Norxo`jaev N. «Musiqa alifbosi» 1-sinf uchun darslik. –
T.: G`afur G`ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti.
26. Nurmatov H., Norxo`jaev N. «Musiqa alifbosi» 2-sinf uchun darslik. –
T.: G`afur G`ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti.
27. Nurmatov H., Norxo`jaev N. «Musiqa alifbosi» 3-sinf uchun darslik. –
T.: G`afur G`ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti.
28. Ibrohimov O., Ibrohimov J., Botirov Yu. Musiqa. 4-sinf uchun darslik. –
T.: G`afur G`ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti.
29. Mansurov A., Karimova D. Musiqa. 5-sinf uchun darslik. –T.: G`afur
G`ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti.
22
1-7
-
24
-
8
Jami
Mustašil ish
Laboratoriya
Amaliy
mashђulot
Ma’ruza
Dirijyorlik fani bo’yicha reyting nazoratlari grafigi
Ta’lim yœnalishi: musiqiy ta’lim 1-kurs 2010-2011
Umumiy o’quv soati – 100, shundan ma’ruza – , amal – 74, mustaqil ish – 26
Ishchi œšuv
Umumiy soat
Bali
dasturidagi
mavzular
Baќolas
Nazorat
Sar
tartib rašami
Max.
h turi
shakli
bal
(šœshimcha
ball
l
topshiriš
mazmuni)
32
23
JB-1
Dirijyorlik
apparatini
shakllantiris
h, oddiy
dirijyorlik
œlchovlari
20
Muddati
30. Begmatova S., Karimov D., Mamirov Q. 6-sinf uchun darslik. –T.:
G`afur G`ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti.
31. Ibrohimov O., Sadirov Sh. 7-sinf uchun darslik. –T.: G`afur G`ulom
nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti.
32. Teshaboev A.Yu. «Vospitaniya trudo lyubel u uchaщexsya nachalьnыx
klassov pospedstvali narodnogo folьklora». –T.: Fan, 1995-god.
33.Rajabov I. «Maqomlar masalasiga doir». –T.: Davlat Badiiy Adabiyot
nashriyoti, 1963-yil.
34. Muzikalьnoe vospitanie v shkole. Sbornik statьey. –M.: Muzika, 1982god.
35. Umarov E. «Bo`lajak musiqa o`qituvchilari badiiy didini shakllantirishda
o`zbek mumtoz musiqasi imkoniyatlaridan foydalanish». –T.: Fan va
texnologiyalar markazi bosmaxonasi, 2008-yil.
bilan
tanishish va
ularni
œrganish
8-13
-
24
-
14-22
-
26
-
Jami:
JB I,
JB II, JB III
-
74
1-22
-
Umumiy
-
8
32
JB-2
10
36
JB-3
-
26
100
74
-
26
100
74
-
26
100
A’kapella
asarini
ijrosini
œrganish jœr
asarlarga
dirijyorlik
šilish
Asarlarni
tonalьnostlar
i dinamik
belgilarini
œrganish
a’kapella
asarini ijro
etish va
barcha
asarlarga
dirijyorli
šilish
20
30
70
YaB
39
30
100
55
Dirijyorlik fani bo’yicha reyting nazoratlari grafigi
Ta’lim yœnalishi: musiqiy ta’lim 2-kurs 2010-2011
Umumiy o’quv soati – 90, shundan ma’ruza – , amal – 42, mustaqil ish – 48
Jami
Bali
Mustašil ish
Laboratoriya
Amaliy
mashђulot
Umumiy soat
Ma’ruza
Ishchi œšuv
dasturidagi
mavzular tartib
rašami
(šœshimcha
topshiriš
mazmuni)
24
Baќola
sh turi
Nazorat shakli
Max.
ball
Sar
ball
M
u
d
da
ti
1-6
7-12
-
-
12
-
12
-
16
16
30
30
13-22
-
18
-
16
30
Jami:
JB I,
JB II, JB III
-
42
-
48
90
1-37
-
42
-
48
100
Umumiy
-
42
-
48
100
JB-1
Dirijyorlik
apparatini
shakllantirish,
oddiy
dirijyorlik
œlchovlari
bilan tanishish
va ularni
œrganish
20
JB-2
A’kapella
asarini ijrosini
œrganish jœr
asarlarga
dirijyorlik
šilish
20
JB-3
Asarlarni
tonalьnostlari
dinamik
belgilarini
œrganish
a’kapella
asarini ijro
etish va barcha
asarlarga
dirijyorli šilish
30
70
YaB
39
30
100
55
Dirijyorlik fani bo’yicha reyting nazoratlari grafigi
Ta’lim yœnalishi: musiqiy ta’lim 3-kurs 2010-2011
Umumiy o’quv soati – 70, shundan ma’ruza – , amal – 56, mustaqil ish – 14
Jami
Bali
Mustašil ish
Laboratoriya
Amaliy
mashђulot
Umumiy soat
Ma’ruza
Ishchi œšuv
dasturidagi
mavzular tartib
rašami
(šœshimcha
topshiriš
mazmuni)
25
Baќola
sh turi
Nazorat
shakli
Max.
ball
Sar
ball
M
u
d
da
ti
1-9
-
18
-
10-18
-
19
-
19-28
-
19
-
Jami:
JB I,
JB II, JB III
-
56
1-28
-
Umumiy
-
5
23
JB-1
24
JB-2
4
23
JB-3
-
14
70
56
-
14
70
56
-
14
70
5
Dirijyorlik
apparatini
shakllantiris
h, oddiy
dirijyorlik
œlchovlari
bilan
tanishish va
ularni
œrganish
A’kapella
asarini
ijrosini
œrganish
jœr
asarlarga
dirijyorlik
šilish
Asarlarni
tonalьnostla
ri dinamik
belgilarini
œrganish
a’kapella
asarini ijro
etish va
barcha
asarlarga
dirijyorli
šilish
20
20
30
70
YaB
39
30
100
55
“Dirijyorlik” fani bo’yicha “Musiqiy ta’lim” yo’nalishi talabalari bilimini
reyting tizimi asosida baholash mezonlari.
I, II, III kurs
Joriy nazoratlarda baholash mezoni
Ball
Baholanadigan ish turlari
Jami
13
JB 1
4
JB 2
4
JB 3
5
Darslarga nazariy tayyorgarlik bilan kelish va
26
11
3
3
5
16
5
4
7
11
2
3
6
10
9
70
10
3
3
20
4
2
20
3
4
30
Ball
YaB
30
27-29
24-26
21-23
18-20
faol ishtirok etish, o’zlashtirish
Umumiy va yakka tartibdagi uy vazifalarini
bajarishi
Ijodiy, asarning badiiy ijro yo’nalishlari ustida
ishlash
Amaliy, asarlarning dirijyorliklari ustida
ishlash
Amaliy topshiriqlarni bajarish, mustaqil ta’lim.
Mashg’ulotlarga qatnashish
Fan bo’yicha ilmiy konferensiya, olimpiyada,
tanlov va konkurslarda ishtirok etib, yuqori
o’rinlarni (1-3) egallash yoki ilmiy maqolalar
va
risolalar
chop
etgan
talabalarga
rag’batlantirish maqsadida 50 ball doirasida 10
ballgacha qo’shimcha ball beriladi.
Talabalarning bilim, ko’nikma, fikrlash darajasi
Talaba fanining mohiyati, o’tilgan materialini chuqur tushunadi, savolga aniq
va to’liq javob beradi, faktlarga to’g’ri baho beraoladi, mustaqil fikrlay oladi,
xulosalarni asoslay olish qobiliyatiga ega, javobda mantiqiy ketma-ketlikka
amal qiladi, masalani hal qilishda ijodiy yondasha oladi, amaliy
topshiriqlarni to’g’ri va o’ziga xos usullarda hal qila oladi, to’g’ri xulosa
chiqaradi.
Talaba o’tilgan materialni chuqur tushunadi, savolga to’liq javob beradi,
lekin ayrim noaniqliklarga yo’l qo’yadi, faktlarga baho beraoladi, mustaqil
fikrlash va xulosalarni asoslay olish qobilyatiga ega, javobda mantiqiy
ketma-ketlikka amal qiladi. Masalani hal qilishda umuman ijodiy yondasha
oladi. Amaliy topshiriqlarna to’g’ri hal qiladi. Lekin xulosalarda ba’zi
noaniqliklarga yo’l qo’yadi.
Talaba o’tilga materialni va uning mohiyatini ancha chuqur tushunadi,
savollarga to’liq javob beradi, lekin umumiy harakterdagi ayrim xatoliklarga
yo’l qo’yadi, faktlarga to’g’ri baho beraoladi, mustaqil fikrlash va
xulosalarni asoslash qobilyati bor, javobda mantiqiy ketma-ketlikka amal
qiladi. Masalani hal qilishda ijodiy yondasha oladi, amaliy topshiriqlarni
umuman to’g’ri hal qila oladi, lekin xulosalarda noaniqliklar uchraydi.
Talaba o’tilgan materialni va uning mohiyatini juda yaxshi tushunadi,
savollarga umuman to’liq javob beradi lekin ayrim noaniqliklarga yo’l
qo’yadi, faktlarga to’g’ri baho beradi, mustaqil fikrlay olekin ba’zi
xulosalarni to’liq asoslab beraolmaydi, masalani hal qilishga umuman ijodiy
yondasha oladi, amaliy topshiriqlarni biroz qiyinchilik bilan lekin umuman
to’g’ri hal qiladi. Xulosalarda noaniqliklar uchraydi.
Talaba o’tilgan materialni yaxshi tushunadi savollarga to’liq javob beradi,
lekin ba’zi umumiy harakterdagi xatoliklarga yo’l qo’yadi, faktlarga baho
27
15-17
12-14
9-11
6-8
3-5
0-3
0-0
berishda biroz qiynaladi, umuman mustaqil fikrlay oladi, lekin ayrim
xulosalarni asoslab beraolmaydi, masalani hal qilishga ancha ijodiy
yondashadi, amaliy topshiriqlarni hal qilishda qyrim umumiy xarakterdagi
xatoliklarga yo’l qo’yadi, xulosalarida noaniqliklar uchraydi.
Talaba o’tilgan materialni va uning mohiyatini umuman tushunadi,
savollarga ancha aniq va to’liq javob beradi. Lekin ayrim xatoliklarga yo’l
qo’yadi, ayrim faktlarni shunchakiy yodlab olganligi sezilib turadi, ayrim
xulosalarni to’g’ri asoslab beraolmaydi. Masalani hal qilishda ijodiy
yondashish sezilmaydi.amaliy tobshiriqlarni hal qilishda ijodiy yondoshish
sezilmaydi, amaliy topshiriqlarni hal qilishda ayrim xatoliklarga yo’l
qo’yadi, xulosalarida noaniqiklar uchraydi.
Talaba o’tilgan materialni umuman biladi, savollarga aniq va to’liq javob
berishga harakat qiladi, lekin ayrim jiddiy xatoliklarga yo’l qo’yadi, qator
faktlarni shunchakiy yodlaganligi seziladi, xulosalarni asoslashda qiynaladi,
ijodiy yondashish sezilmaydi, amaliy topshiriqlarni umuman hal qiladi, ba’zi
jiddiy xatoliklarga yo’l qo’yadi.
Talaba o’tilgan materialni umuman biladi, aniq javob berishga harakat qiladi,
lekin javobda jiddiy kamchiliklar bor, mulohaza yuritishda xatoliklarga yo’l
qo’yadi, faktlarni asosan shunchakiy yodlaganligi seziladi, ayrim xulosalarni
asoslab beraolmaydi, masalani hal qilishda ijodiy yondasha olmaydi, amaliy
topshiriqlarni qiynalib bo’lsada hal qiladi, lekin jiddiy kamchiliklarga yo’l
qo’yadi.
Talaba o’tilgan materialni qisman biladi, javobda jiddiy kamchiliklarga yo’l
qo’yadi, faktlarni baholab bera olmaydi, xulosalarni asoslashda qiynaladi,
amaliy topshiriqlarni hal qilishda qiynaladi yoki hal qila olmaydi.
Talaba o’tilgan material haqida qisman uzuq-yuliq tasavvurga ega,
materialni yaxshi o’zlashtirmagan, bilgan narsasini ham faqat yodlaganligi
sezilib turadi, faktlarga baho bera olmaydi, amaliy topshiriqlarni deyarli hal
qilaolmaydi.
Talaba o’tilgan material haqida juda kam tasavvurga ega, ayrim faktlarni
uzuq-yuluq bilishi mumkin, amaliy topshiriqlarni hal qila olmaydi, jiddiy
qupol xatoliklarga yo’l qo’yadi.
Talaba material bo’yicha deyarli hyech narsa bilmaydi, juda kam tasavvurga
ega yoki umuman tasavvurga ega emas.
“Tasdiqlayman”
Fakul’tet dekani
_________________________
“_____” _________ 200___ y.
A.Navoiy nomidagi Samarqand Davlat universiteti
San]atshunoslik fakul’teti
Musiqa nazariyasi, tarixi va an’abaviy ijrochilik kafedrasi
Dirijyorlik fanidan
I - kurs kunduzgi
28
2010-2011 o’quv yili uchun
KALENDAR ISH REJASI
№
O’tiladigan mavzu
Soat
O’tkazi
Ijro
Iz
sh
belgisi
o
sanasi
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12
13
h
Dirijyorilik postanovkasini shakllantirish. Bosh, 4
gavda, qo’l, oyoq, yelka, bilak, panja, ko’z.
2/4 o’lchoviga dirijyorlik.
4
2/4 o’lchovli asar bilan ishlash.
Auf takt, diqqat, ijroni boshlash, tugallash.
6
Amaliy
2/4 o’lchovli asar bilan ishlashda yuqoridagi
qoidalarga rioya qilish.
3/4 o’lchovli asar. Asarni ashula yo’lini
fortepianoda chalish, kuylash.
Dirijyorlik qoidalarni mustahkamlash. 4/4
o’lchoviga dirijyorlik qilish
2/4, 3/4, 4/4 o’lchovli asarlarni kontsertmeystr
jo’rligida dirijyorlik qilish.
Xorga dirijyorlik holati, erkinlik, sxema aniqligi.
Asarlarga yoddan dirijyorlik qilish.
Dirijyorlik qilishda temp, o’lchov, dinamik
belgilar, repriza, volta, formatolarni o’zlashtirish.
2/4, 6/8 o’lchovli asarlarga dirijyorlik qilish
(semestr dasturiga asosan).
3/4, va 4/4 o’lchovida yozilgan asarlarga
dirijyorlik qilish. fortepianoda chalish, ovozlarni
yod olish.
Musiqaga va xorga dirijyorlik qilishda o’ng va
chap
qo’l
vazifalarini
aniq
ifodalash.
Dirijyorlikda emotsionallik, mimika.
Dirijyorlik qoidalari, postonovka ustida ishlash.
Asarlarni to’liq o’zlashtirish. Badiiy emotsionall
yoddan dirijyorlik qilish.
4
Amaliy
6
Amaliy
6
Amaliy
8
Amaliy
6
Amaliy
6
Amaliy
6
Amaliy
6
Amaliy
6
Amaliy
6
Amaliy
Amaliy
Amaliy
“Tasdiqlayman”
Fakul’tet dekani
_________________________
“_____” _________ 200___ y.
A.Navoiy nomidagi Samarqand Davlat universiteti
San]atshunoslik fakul’teti
Musiqa nazariyasi, tarixi va an’abaviy ijrochilik kafedrasi
Dirijyorlik fanidan
29
II - kurs kunduzgi
2010-2011 o’quv yili uchun
KALENDAR ISH REJASI
№
O’tiladigan mavzu
Soat
O’tkazi
Ijro
I
sh
belgisi
z
sanasi
o
h
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12
Dirijyorlik sxemalari, pastanovka. Turli
o’lchovlar sxemasi. A’kapella asarni o’rganish.
A’kapella asarni ovoz partiyalarini yod olish va
fortepiano jo’rligida dirijyorlik qilish.
Ladni his etish. Uch tovushlikni kuylash.
A’kapellaga jo’rsiz dirijyorlik qilish.
2/4o’lchovli
asarga
dirijyorlik
qilish.
Dirijyorlik texnikasi.
3/4, 4/4 o’lchovli asarlarga dirijyorlik qilish.
dinamika, ritm, temp o’zgarishlarini ifodalash.
Asarlarni ovoz partiyalarini yod olish, yoddan
dirijyorlik qilish.
Takt turli hissalarida ijroni boshlash va uzish.
Dasturdagi asarlari o’zlashtirish. Badiiy
ta'sirchan dirijyorlik qilish.
Semestr dasturini tahlil qilish, fortepianoda
o’rganish. Ovoz partiyalarini yod olish.
A’kapella asarni fortepianoda chalib kuylash.
Ovoz partiyalarini yod olish. Kontsertmeystr
jo’rligida dirijyorlik qilish.
2/4 o’lchovdagi asar bilan ishlash. Dinamika,
ifoda vositalarni o’zlashtirish.
3/4, 4/4 o’lchovli asarlarga dirijyorlik qilish.
dirijyorlik texnikasi ustida ishlash.
A’kapella asarni umumiy, nazariy tahlil qilish.
Dasturdagi asarlarni to’liq o’rganish, badiiy
ta'sirchan dirijyorlik qilish.
2
Amaliy
2
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
“Tasdiqlayman”
Fakul’tet dekani
_________________________
“_____” _________ 200___ y.
A.Navoiy nomidagi Samarqand Davlat universiteti
San]atshunoslik fakul’teti
Musiqa nazariyasi, tarixi va an’abaviy ijrochilik kafedrasi
30
Dirijyorlik fanidan
III - kurs kunduzgi
2010-2011 o’quv yili uchun
KALENDAR ISH REJASI
№
O’tiladigan mavzu
Soat
O’tkazi
Ijro
Izo
sh
belgisi
h
sanasi
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12
Dastur (semestr) asarlarini tahlil qilish.
dirijyorlik rejalarini belgilash.
A’kapella asarni fortepianoda chalib
kuylash.
O’qituvchi
yordamida
dirijyorlik qilish.
A’kapella asarga ton berish qoidalarini
o’zlashtirish
2/4, 3/4 o’lchovli (qayta ishlagan xalq
qo’shig’i, marsh, musiqali dramalar,
ariyalar) asarlarga dirijyorlik qilish.
4/4, 7/4, 9/8 o’lchovli asarlarga
dirijyorlik qilish (semestr dasturlaridagi
asarlar misolida).
Turli nyuanslarda dirijyorlik qilish.
dastur asarlari bilan ishlash.
Asarlar ovoz partiyalarini yod olish.
A’kapella
melodik
va
garmonik
akkordlarini kuylash. Yoddan dirijyorlik
qilish.
Dirijyorlik qilishda legato, non legato,
stakkato larni aniq ifodalash.
5/8, 5/4 o’lchovlariga vazmin sur'atda
“beshga”, tez sur'atda “ikki” shaklda
dirijyorlik qilish. Dastur bilan ishlash.
Semestr dasturidagi asarlarni to’liq
o’zlashtirish. Yoddan dirijyorlik qilish (4
asar).
Semestr uchun berilgan dasturni nazariy
va dirijyorlik qoidalari nuqtai-nazaridan
tahlil qilish. dirijyorlik rejasini belgilash.
Turli dinamika va tempda bo’lgan 7/4 va
7/8 o’lchovlarni vazmin sur'atda “etti”
ga, tez sur'atda “uch” ga dirijyorlik
qilish.
31
2
Amaliy
2
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
13
14
15
16
17
18
19
Dasturdagi (semestr) aralash o’lchovli
asar bilan ishlash. Kontsertmeystr
jo’rligida dirijyorlik qilish.
2-3 qismli asarlarga dirijyorlik qilish.
Aktsent va frazalarni aniq ifodalash.
Uziladigan va uzilmaydigan fermatoni
o’zlashtirish. Dasturdagi asarlar bilan
ishlash.
3/8 asarni “uch” va “bir” ga dirijyorlik
qilish. A’kapella va dastur asarlariga
dirijyorlik qilish.
A’kapellani
fortepianoda
chalib
o’rganish. Bir ?o’l bilan chalib, bir qo’l
bilan dirijyorlik qilish.
Dirijyorlikda krishendo, demuniendo,
retunito,
sforsando,
glesandolarni
ifodalash.
Dasturdagi
asarlarga
dirijyorlik qilish.
Turli tonalliklarda major va minor
uchtovushligini kuylash va ton berish.
Dasturdagi asarlarga badiiy va texnik
dirijyorlik qilish malakalari.
4
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
4
Amaliy
Joriy nazorat savollari
1. “O’zbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi” A.Oripov so’zi, M.Burhonov
musiqasi.
2. Asarni tahlil qilib bering.
3. Asarga dirijyorlik qiling.
4. Asarni to`liq kuylab bering.
5. «Jon qizlar» P.Mo`min she'ri, A.Muhammedov musiqasi.
6. Asarni tahlil qilib bering.
7. Asarga dirijyorlik qiling.
8. Asarni to`liq kuylab bering.
32
9. «Navro`zim sho`x sozim» H.Rahmat she'ri, N.Norxo`jaev musiqasi.
10. Asarni tahlil qilib bering.
11. Asarga dirijyorlik qiling.
12. Asarni to`liq kuylab bering.
13. «Navro`zim» Sh.Qurbon she'ri, D.Omonullaeva musiqasi.
14. Asarni tahlil qilib bering.
15. Asarga dirijyorlik qiling.
16. Asarni to`liq kuylab bering.
17. «Aziz ustozlar» R.To`lqin she'ri, S.Boboev musiqasi.
18. Asarni tahlil qilib bering.
19. Asarga dirijyorlik qiling.
20. Asarni to`liq kuylab bering.
21. «Islom bobo» M.Rahmonov she'ri, Sh.Yormatov musiqasi.
22. Asarni tahlil qilib bering.
23. Asarga dirijyorlik qiling.
24. Asarni to`liq kuylab bering.
25. «Nisholda» R.To`lqin she'ri, D.Omonullaev musiqasi.
26. Asarni tahlil qilib bering.
27. Asarga dirijyorlik qiling.
28. Asarni to`liq kuylab bering.
29. «Chilonzor» J.Oymirzaev she'ri, F.Nazarov musiqasi.
30. Asarni tahlil qilib bering.
31. Asarga dirijyorlik qiling.
32. Asarni to`liq kuylab bering.
33. «Sayohat-rohat» P.Mo`min she'ri, D.Zokirov musiqasi.
34. Asarni tahlil qilib bering.
35. Asarga dirijyorlik qiling.
36. Asarni to`liq kuylab bering.
37. «Dilda bahor o`ynadi» T.Imomxo`jaev she'ri, I.Hamroev musiqasi.
38. Asarni tahlil qilib bering.
39. Asarga dirijyorlik qiling.
40. Asarni to`liq kuylab bering.
Yakuniy nazorat savollari
1. “O’zbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi” A.Oripov so’zi, M.Burhonov
musiqasi.
2. Asarni tahlil qilib bering.
3. Asarga dirijyorlik qiling.
4. Asarni to`liq kuylab bering.
5. «Ona yurtim» B.Akbarov she'ri, G`.Qodirov musiqasi.
6. Asarni tahlil qilib bering.
7. Asarga dirijyorlik qiling.
8. Asarni to`liq kuylab bering.
33
9. «Chimbay» A'kapella. Qoraqalpoq xalq qo`shig`i, B.Umidjonov qayta ishlagan.
10. Asarni tahlil qilib bering.
11 Asarga dirijyorlik qiling.
12. Asarni to`liq kuylab bering.
13. «Ohanggaron» Ya.Qurbonov she'ri, F.Nazarov musiqasi.
14. Asarni tahlil qilib bering.
15. Asarga dirijyorlik qiling.
16. Asarni to`liq kuylab bering.
17. «O`zbekiston» A.Isroilov she'ri, Sh.Ramazonovmusiqasi.
18. Asarni tahlil qilib bering.
19. Asarga dirijyorlik qiling.
20. Asarni to`liq kuylab bering.
21. «Yallama-yorim» O`zbek xalq qo`shig`i, P.Zokirov qayta ishlagan.
22. Asarni tahlil qilib bering.
23. Asarga dirijyorlik qiling.
24. Asarni to`liq kuylab bering.
25. «Shodlik qo`shig`i» A.Po`lat she'ri, F.Nazarov musiqasi.
26. Asarni tahlil qilib bering.
27. Asarga dirijyorlik qiling.
28. Asarni to`liq kuylab bering.
29. «Yallajonim yalla» O`zbek xalq qo`shig`i, P.Zokirov qayta ishlagan.
30. Asarni tahlil qilib bering.
31. Asarga dirijyorlik qiling.
32. Asarni to`liq kuylab bering.
33. «Diyor madhi» H.Rahmat she'ri, N.Norxo`jaev musiqasi.
34. Asarni tahlil qilib bering.
35. Asarga dirijyorlik qiling.
36. Asarni to`liq kuylab bering.
37. «Baxt qo`shig`i» Mirtemir she'ri, Sh.Yormatov musiqasi.
38. Asarni tahlil qilib bering.
39. Asarga dirijyorlik qiling.
40. Asarni to`liq kuylab bering.
Alisher Navoiy nomidagi SamDU «San’atshunoslik» fakulьteti
«Musiqa nazariyasi, tarixi va an’anaviy ijrochilik» kafedrasi
1 - kurs talabalari uchun «Dirijyorlik» fanidan innovatsion pedagogik
texnologiyalar bilan o’tkazilgan dars ishlanmasi
Mavzu: Oddiy o’lchovda (3/4). «Biz ishchimiz» - H.H.Niyoziy she’ri
va musiqasi.
Talabalar soni
Vaqti
Dars shakli
Mashg’ulot rejasi
8 ta.
6-soat.
Nazariy (1 soat), Amaliy (5 soat).
1. Dirijyorlik san’ati texnologiyasi haqida
34
tushuncha berish.
2. Oddiy o’lchovli dirijyorlik sxemalari
haqida izoh berish.
3. «Biz ishchimiz» asari ijrosi ustida
ishlash.
4. H.H.Niyoziy xayoti va ijodi bilan
tanishtirish.
Mashg’ulot maqsadi
1. Dirijyorlik texnikasi haqida ma’lumot berish.
2. 3/4 o’lchovi haqida ma’lumot berish.
3. «Biz ishchimiz» asarini dirijyorlik sxemasiga solib kuy-lashni o’rgatish.
4.«Biz ishchimiz» asarini dirijyorlik sxemasiga solib fortepianoda chalishni o’rgatish.
5.«Biz ishchimiz» asarini dirijyorlik sxemasiga solib dirijerlikka o’rgatish.
O’qituvchi vazifasi:
O’quv
faoliyatidan
ko’tilayotgan
1. Dirijyorlik san’ati texnologiya-larini natijasi:
bayon etish.
1. Dirijyorlik san’ati texnologiya-larini
2. Kontsertmeyster yordamida forte- o’zlashtirish.
pianodan foydalanish.
2. Fortepianoda asarning ijrosi bilan
3. «Biz ishchimiz»
asarining xor tanishish.
partiyalarini kuylash ustida ish olib borish. 3. «Biz ishchimiz» asarining xor
4. «Biz ishchimiz» asarini mukammal partiyalarini kuylashni o’zlashtirish.
dirijerlik etishni shakllantirish.
4. «Biz ishchimiz» asarini dirijerlik etishni
mukammal o’rganish.
Amaliy, namunaviy ijro, suhbat, texnik
O’qitishning usul va texnikasi
namoyish etish.
DVD musiqa disklari, MP3, musiqa
O’qitish vositalari
cholg’u asbobi, fortepiano.
Amaliy ijro, asarni kontsertmeyster ijrosida
O’qitish shakli
tinglash.
Audiomagnitafon,
cholg’u
asbobi,
O’qitish shart-sharoitlari
fortepiano.
Amaliy ijro, kuylash va dirijyorlikni
Monitoring va baholash
qo’llash, savol-javob.
35
«Dirijyorlik» fani texnologiyasi.
«Biz ishchimiz» - H.H.Niyoziy she’ri va musiqasi
TEXNOLOGIK XARITA
Vaqt
1 soat
Faoliyat mazmuni
O’qituvchi
1.
Dirijyorlik
san’ati
texnologiyasi orqali na-munalar
ko’rsatib, ijro etish.
2. Ijro texnologiyasi haqida keng
tushuncha berish.
3. Dirijyorlik usullarini yaratgan
taniqli
dirijyor-lar
haqida
ma’lumotlar
beriladi.
(SH.Yormatov, N.Norxo’jaev).
4. Akademik ijro va kuylash
usullari
haqida
ma’lumot
beriladi.
Talaba
1.
Dirijyorlik
o’rganadilar.
yo’llarini
2. Ijro yo’llari haqida ma’lumot
oladilar.
3.
Dirijyorlik
san’ati
va
dirijyorlar haqida ma’lu-motga
ega bo’ladilar.
4. Asardagi barcha ovoz
partiyalarini
akademik
ijro
usullarida
kuylashni
o’rganadilar.
5. «Biz ishchimiz» asarining xor 5. «Biz ishchimiz» asarining xor
partiyalarini kuylash usullari partiyalarini kuylash usullarini
haqida ma’lumot beriladi.
o’zlashtiradilar.
6. «Biz ishchimiz»
asarini
dirijerlik kilish haqida ma’lumot 6. «Biz ishchimiz»
asarini
beriladi.
dirijerlik kilish ustida ish olib
7. Xor ovozlarini SATB kuylash boradilar.
va chalish haqida ma’lumot 7. Xor ovozlarini SATB kuylash
beriladi.
va chalishni o’rganadilar.
8. Mavzu bo’yicha yakuniy 8. Mavzu bo’yicha umumiy
xulosalar chiqariladi.
xulosalar chiqaradilar.
9. Mustaqil ishlash uchun 9. Asarni o’rganish bo’yicha
vazifalar beriladi.
topshiriq oladilar.
36
Alisher Navoiy nomidagi SamDU «San’atshunoslik» fakulьteti
«Musiqa nazariyasi, tarixi va an’anaviy ijrochilik» kafedrasi
1 - kurs talabalari uchun «Dirijyorlik» fanidan innovatsion pedagogik
texnologiyalar bilan o’tkazilgan dars ishlanmasi
Mavzu: Oddiy o’lchovli dirijyorlik (2/4).
«O’rmonda bor yo’lkacha» - Rus xalq qo’shig’i
Talabalar soni
Vaqti
Dars shakli
Mashg’ulot rejasi
Mashg’ulot maqsadi
O’qituvchi vazifasi
O’quv natijasi
O’qitishning usul va texnikasi
O’qitish vositalari
O’qitish shakli
O’qitish shart-sharoitlari
Monitoring va baholash
8 ta.
6 - soat.
Nazariy 1 soat Amaliy 5 soat .
1. Dirijyorlik san’ati texnologiyasi
haqida tushuncha berish.
2. Oddiy o’lchovli dirijyorlik sxemalari
haqida izoh berish.
3. «O’rmonda bor yo’lkacha» asari ijrosi
ustida ishlash.
1. Dirijyorlik texnikasi haqida ma’lumot
berish.
2. 2/4 o’lchovi haqida ma’lumot berish.
3. «O’rmonda bor yo’lkacha» asarini
dirijyorlik sxemasiga solib kuylashni
o’rgatish.
1. Dirijyorlik san’ati texnologiya-larini
bayon etish.
2. Kontsertmeyster yordamida fortepianodan foydalanish.
1. Dirijyorlik san’ati haqida keng
tushuncha berish.
2. 2/4 o’lchovi orqali 2 xil dirijyorlik
qilinish haqida tushuncha berish.
3. Asarni kuylash va dirijyorlik qilishni
o’rgatish.
Amaliy, namunaviy ijro, suhbat, texnik
namoyish etish.
DVD musiqa disklari, MP3 musiqa
cholg’u asbobi, fortepiano.
Amaliy ijro, asarni kontsertmeyster
ijrosida tinglash.
Audimagnitafon,
cholg’u
asbobi,
fortepiano.
Amaliy ijro, kuylash va dirijyorlikni
qo’llash, savol-javob.
37
«Dirijyorlik» fani texnologiyasi.
«O’rmonda bor yo’lkacha» - Rus xalq qo’shig’i
TEXNOLOGIK XARITA
Faoliyat
bosqichlari
1-bosqich
Kirish
20
Faoliyat mazmuni
O’qituvchi
1.
Dirijyorlik
san’ati
texnologiyasi orqali na-munalar
ko’rsatib, ijro etish.
2. Ijro texnologiyasi haqida keng
tushuncha berish.
3. Xor ovozlarini SATB kuylash.
2-bosqich
O’qituvchi
Asosiy bo’lim 1. Dirijyorlik usullarini yaratgan
50
taniqli
dirijyor-lar
haqida
ma’lumotlar
beriladi.
(SH.Yormatov, A.Mansurov).
2. Akademik ijro va kuylash
usullari
haqida
ma’lumot
beriladi.
3-bosqich
O’qituvchi
Yakuniy
1. Mavzu bo’yicha yakuniy
bosqich
xulosalar chiqariladi.
10
2. Talabalar ijrosini tahlil etiladi
va baho-lanadi.
3. Mustaqil ishlash uchun
vazifalar beriladi.
38
Talaba
1.
Dirijyorlik
yo’llarini
o’rganadilar.
2. Ijro yo’llari haqida
ma’lumot oladilar.
3. Asardagi barcha ovoz
partiyalarini
kuylashni
o’rganadilar.
Talaba
1. Dirijyorlik san’ati va
dirijyorlar haqida ma’lumotga ega bo’ladilar.
2. Kuylashdagi akademik
ijroni o’rganadilar.
Talaba
1. Mavzu bo’yicha umumiy
xulosalar chiqaradilar.
2. Oddiy dirijyorlik sxemasi
bo’yicha
ko’nikma
shakllanadi.
3. Asarni o’rganish bo’yicha
topshiriq oladilar.
Dirijyorlik texnologiyalari
Akademik ijro
Теmp
Дinamika
Talaffuz
Дiktsiya
Nafas
olish
Vokal
xor
malakal
ari
Dirijyorlik oddiy o’lchovlar
4
1
2
1
3
1
2
3
2
O’ng qo’l
2/4
3/4
39
4/4
Alisher Navoiy nomidagi SamDU «San’atshunoslik» fakulьteti
«Musiqa nazariyasi, tarixi va an’anaviy ijrochilik» kafedrasi
1 - kurs talabalari uchun «Dirijyorlik» fanidan innovatsion pedagogik
texnologiyalar bilan o’tkazilgan dars ishlanmasi
Mavzu: Oddiy o’lchovli dirijyorlik (4/4).
«CHegarachi» - G’.Qodirov musiqasi,
Talabalar soni
Vaqti
Dars shakli
Mashg’ulot rejasi
Mashg’ulot maqsadi
O’qituvchi vazifasi
O’quv natijasi
O’qitishning usul va texnikasi
O’qitish vositalari
O’qitish shakli
O’qitish shart-sharoitlari
Monitoring va baholash
8 ta.
Nazariy 1- soat Amaliy 5 soat.
Amaliy.
1. Dirijyorlik san’ati texnologiyasi
haqida tushuncha berish.
2. Oddiy o’lchovli dirijyorlik sxemalari
haqida izoh berish.
3. «CHegarachi» asari ijrosi ustida
ishlash.
1. Dirijyorlik texnikasi haqida ma’lumot
berish.
2. 4/4 o’lchovi haqida ma’lumot berish.
3. «CHegarachi» asarini dirijyorlik
sxemasiga solib kuy-lashni o’rgatish.
1. Dirijyorlik san’ati texnologiya-larini
bayon etish.
2. Kontsertmeyster yordamida fortepianodan foydalanish.
1. Dirijyorlik san’ati haqida keng
tushuncha berish.
2. 4/4 o’lchovi orqali dirijyorlik qilish
haqida tushuncha berish.
3. Asarni kuylash va dirijyorlik qilishni
o’rgatish.
Amaliy, namunaviy ijro, suhbat, texnik
namoyish etish.
DVD musiqa disklari, MP3 musiqa
cholg’u asbobi, fortepiano.
Amaliy ijro, asarni kontsertmeyster
ijrosida tinglash.
Audimagnitafon,
cholg’u
asbobi,
fortepiano.
Amaliy ijro, kuylash va dirijyorlikni
qo’llash, savol-javob.
40
«Dirijyorlik» fani texnologiyasi.
«CHegarachi» - G’.Qodirov musiqasi
TEXNOLOGIK XARITA
Faoliyat
bosqichlari
1-bosqich
Kirish
20
Faoliyat mazmuni
O’qituvchi
1.
Dirijyorlik
san’ati
texnologiyasi orqali na-munalar
ko’rsatib, ijro etish.
2. Ijro texnologiyasi haqida keng
tushuncha berish.
3. Xor ovozlarini SATB kuylash.
2-bosqich
O’qituvchi
Asosiy bo’lim 1. Dirijyorlik usullarini yaratgan
50
taniqli
dirijyor-lar
haqida
ma’lumotlar
beriladi.
(R.Abdullaev, D.Omonullaeva).
2. Akademik ijro va kuylash
usullari
haqida
ma’lumot
beriladi.
3-bosqich
O’qituvchi
Yakuniy
1. Mavzu bo’yicha yakuniy
bosqich
xulosalar chiqariladi.
10
2. Talabalar ijrosini tahlil etiladi
va baho-lanadi.
3. Mustaqil ishlash uchun
vazifalar beriladi.
41
Talaba
1.
Dirijyorlik
yo’llarini
o’rganadilar.
2. Ijro yo’llari haqida
ma’lumot oladilar.
3. Asardagi barcha ovoz
partiyalarini
kuylashni
o’rganadilar.
Talaba
1. Dirijyorlik san’ati va
dirijyorlar haqida ma’lumotga ega bo’ladilar.
2. Kuylashdagi akademik
ijroni o’rganadilar.
Talaba
1. Mavzu bo’yicha umumiy
xulosalar chiqaradilar.
2. Oddiy dirijyorlik sxemasi
bo’yicha
ko’nikma
shakllanadi.
3. Asarni o’rganish bo’yicha
topshiriq oladilar.
Dirijyorlik texnologiyalari
«3 - МЕN»
O’qituvchi,
Jo’rnavoz.
Таlаbа.
Jo’rnavoz.
O’qituvchi.
Таlаbа.
Таlаbа.
O’qituvchi.
Jo’rnavoz.
Dirijyorlik oddiy o’lchovlar
4
1
2
1
3
1
2
3
2
O’ng qo’l
2/4
3/4
42
4/4
Alisher Navoiy nomidagi SamDU «San’atshunoslik» fakulьteti
«Musiqa nazariyasi, tarixi va an’anaviy ijrochilik» kafedrasi
1 - kurs talabalari uchun «Dirijyorlik» fanidan innovatsion pedagogik
texnologiyalar bilan o’tkazilgan dars ishlanmasi
Mavzu: Oddiy o’lchovli dirijyorlik (2/4). «Gulzor haqida qo’shiq» G’.Qodirov musiqasi, Sayyor she’ri
Talabalar soni
Vaqti
Dars shakli
Mashg’ulot rejasi
8 ta.
6-soat.
Nazariy (1 soat), Amaliy (5 soat).
1. Dirijyorlik san’ati texnologiyasi haqida
tushuncha berish.
2. Oddiy o’lchovli dirijyorlik sxemalari
haqida izoh berish.
3. «Gulzor haqida qo’shiq» asari ijrosi
ustida ishlash.
4. F. Nazarov xayoti va ijodi bilan
tanishtirish.
Mashg’ulot maqsadi:
1. Dirijyorlik texnikasi haqida ma’lumot berish.
2. 2/4 o’lchovi haqida ma’lumot berish.
3. «Gulzor haqida qo’shiq» asarini dirijyorlik sxemasiga solib kuy-lashni o’rgatish.
4. «Gulzor haqida qo’shiq» asarini dirijyorlik sxemasiga solib fortepianoda chalishni
o’rgatish.
5. «Gulzor haqida qo’shiq» asarini dirijyorlik sxemasiga solib dirijerlikka o’rgatish.
O’qituvchi vazifasi:
O’quv
faoliyatidan
ko’tilayotgan
natijasi:
1. Dirijyorlik san’ati texnologiya-larini 1. Dirijyorlik san’ati texnologiya-larini
bayon etish.
o’zlashtirish.
2. Kontsertmeyster yordamida forte- 2. Fortepianoda asarning ijrosi bilan
pianodan foydalanish.
tanishish.
3. «Gulzor haqida qo’shiq» asarining xor 3. «Gulzor haqida qo’shiq» asarining xor
partiyalarini kuylash ustida ish olib borish. partiyalarini kuylashni o’zlashtirish.
4. «Gulzor haqida qo’shiq» asarini
mukammal dirijerlik etishni shakllantirish. 4. «Gulzor haqida qo’shiq» asarini
dirijerlik etishni mukammal o’rganish.
Amaliy, namunaviy ijro, suhbat, texnik
O’qitishning usul va texnikasi
namoyish etish.
DVD musiqa disklari, MP3, musiqa
O’qitish vositalari
cholg’u asbobi, fortepiano.
Amaliy ijro, asarni kontsertmeyster ijrosida
O’qitish shakli
tinglash.
Audiomagnitafon,
cholg’u
asbobi,
O’qitish shart-sharoitlari
fortepiano.
Amaliy ijro, kuylash va dirijyorlikni
Monitoring va baholash
43
qo’llash, savol-javob.
«Dirijyorlik» fani texnologiyasi.
«Gulzor haqida qo’shiq» - G’.Qodirov musiqasi, Sayyor she’ri
TEXNOLOGIK XARITA
Vaqt
1 soat
Faoliyat mazmuni
O’qituvchi
1.
Dirijyorlik
san’ati
texnologiyasi orqali na-munalar
ko’rsatib, ijro etish.
2. Ijro texnologiyasi haqida keng
tushuncha berish.
3. Dirijyorlik usullarini yaratgan
taniqli
dirijyor-lar
haqida
ma’lumotlar
beriladi.
(A.Sultonov, N.Norxo’jaev).
4. Akademik ijro va kuylash
usullari
haqida
ma’lumot
beriladi.
5. «Gulzor haqida qo’shiq»
asarining
xor
partiyalarini
kuylash
usullari
haqida
ma’lumot beriladi.
6. «Gulzor haqida qo’shiq»
asarini dirijerlik kilish haqida
ma’lumot beriladi.
7. Xor ovozlarini SATB kuylash
va chalish haqida ma’lumot
beriladi.
8. Mavzu bo’yicha yakuniy
xulosalar chiqariladi.
9. Mustaqil ishlash uchun
vazifalar beriladi.
44
Talaba
1.
Dirijyorlik
yo’llarini
o’rganadilar.
2. Ijro yo’llari haqida
ma’lumot oladilar.
3. Dirijyorlik san’ati va
dirijyorlar haqida ma’lumotga ega bo’ladilar.
4. Asardagi barcha ovoz
partiyalarini akademik ijro
usullarida
kuylashni
o’rganadilar.
5. «Gulzor haqida qo’shiq»
asarining xor partiyalarini
kuylash
usullarini
o’zlashtiradilar.
6. «Gulzor haqida qo’shiq»
asarini dirijerlik kilish ustida
ish olib boradilar.
7. Xor ovozlarini SATB
kuylash
va
chalishni
o’rganadilar.
8. Mavzu bo’yicha umumiy
xulosalar chiqaradilar.
9. Asarni o’rganish bo’yicha
topshiriq oladilar.
Alisher Navoiy nomidagi SamDU «San’atshunoslik» fakulьteti
«Musiqa nazariyasi, tarixi va an’anaviy ijrochilik» kafedrasi
1 - kurs talabalari uchun «Dirijyorlik» fanidan innovatsion pedagogik
texnologiyalar bilan o’tkazilgan dars ishlanmasi
Mavzu: Oddiy o’lchovli dirijyorlik (6/8). «Yor-yor» B.Umedjonov musiqasi, Unsin ona Mirzanova she’ri
Talabalar soni
Vaqti
Dars shakli
Mashg’ulot rejasi
8 ta.
8-soat.
Nazariy (2 soat), Amaliy (6 soat).
1. Dirijyorlik san’atidamurakkab o’lchovda
dirijyorlik qilish texnologiyasi haqida
tushuncha berish.
2. Murakkab o’lchovli dirijyorlik sxemalari
haqida izoh berish.
3. «Yor-yor» asari ijrosi ustida ishlash.
4. B.Umedjonov xayoti va ijodi bilan
tanishtirish.
Mashg’ulot maqsadi:
1. Dirijyorlik san’atidamurakkab o’lchovda dirijyorlik qilish texnologiyasi haqida
tushuncha berish.
2. Murakkab o’lchovli dirijyorlik sxemalari haqida izoh berish.
3. «Yor-yor» asari ijrosi ustida ishlash.
4. B.Umedjonov xayoti va ijodi bilan tanishtirish.
O’qituvchi vazifasi:
O’quv
faoliyatidan
ko’tilayotgan
1. Dirijyorlik san’ati texnologiya-larini natijasi:
bayon etish.
1. Dirijyorlik san’ati texnologiyalarini
2. Kontsertmeyster yordamida forte- o’zlashtirish.
pianodan foydalanish.
2. Fortepianoda asarning ijrosi bilan
3. «Yor – yor» asarining xor partiyalarini tanishish.
kuylash ustida ish olib borish.
3. «Yor – yor» asarining xor partiyalarini
4. «Yor – yor» asarini mukammal dirijerlik kuylashni o’zlashtirish.
etishni shakllantirish.
4. «Yor – yor» asarini dirijerlik etishni
mukammal o’rganish.
Amaliy, namunaviy ijro, suhbat, texnik
O’qitishning usul va texnikasi
namoyish etish.
DVD musiqa disklari, MP3, musiqa
O’qitish vositalari
cholg’u asbobi, fortepiano.
Amaliy ijro, asarni kontsertmeyster ijrosida
O’qitish shakli
tinglash.
Audiomagnitafon,
cholg’u
asbobi,
O’qitish shart-sharoitlari
fortepiano.
Amaliy ijro, kuylash va dirijyorlikni
Monitoring va baholash
qo’llash, savol-javob.
45
«Dirijyorlik» fani texnologiyasi.
«Yor – yor» - B.Umedjonov musiqasi, Unsin ona Mirzanova she’ri
TEXNOLOGIK XARITA
Vaqt
1 soat
Faoliyat mazmuni
O’qituvchi
1.
Dirijyorlik
san’ati
texnologiyasi orqali na-munalar
ko’rsatib, ijro etish.
2. Ijro texnologiyasi haqida keng
tushuncha berish.
3. Dirijyorlik usullarini yaratgan
taniqli
dirijyor-lar
haqida
ma’lumotlar
beriladi.
(A.Sultonov, N.Norxo’jaev).
4. Akademik ijro va kuylash
usullari
haqida
ma’lumot
beriladi.
5. «Yor – yor» asarining xor
partiyalarini kuylash usullari
haqida ma’lumot beriladi.
6. «Yor – yor» asarini dirijerlik
kilish haqida ma’lumot beriladi.
7. Xor ovozlarini SATB kuylash
va chalish haqida ma’lumot
beriladi.
8. Mavzu bo’yicha yakuniy
xulosalar chiqariladi.
9. Mustaqil ishlash uchun
vazifalar beriladi.
46
Talaba
1.
Dirijyorlik
o’rganadilar.
yo’llarini
2. Ijro yo’llari haqida ma’lumot
oladilar.
3.
Dirijyorlik
san’ati
va
dirijyorlar haqida ma’lu-motga
ega bo’ladilar.
4. Asardagi barcha ovoz
partiyalarini
akademik
ijro
usullarida
kuylashni
o’rganadilar.
5. «Yor – yor» asarining xor
partiyalarini kuylash usullarini
o’zlashtiradilar.
6. «Yor – yor» asarini dirijerlik
kilish ustida ish olib boradilar.
7. Xor ovozlarini SATB kuylash
va chalishni o’rganadilar.
8. Mavzu bo’yicha umumiy
xulosalar chiqaradilar.
9. Asarni o’rganish bo’yicha
topshiriq oladilar.
Alisher Navoiy nomidagi SamDU «San’atshunoslik» fakulьteti
«Musiqa nazariyasi, tarixi va an’anaviy ijrochilik» kafedrasi
1 - kurs talabalari uchun «Dirijyorlik» fanidan innovatsion pedagogik
texnologiyalar bilan o’tkazilgan dars ishlanmasi
Mavzu: Oddiy o’lchovli dirijyorlik (3/4). «Tollimarjon» H.Rahimov musiqasi, Sayyor she’ri
Talabalar soni
Vaqti
Dars shakli
Mashg’ulot rejasi
8 ta.
8-soat.
Nazariy (2 soat), Amaliy (6 soat).
1. Dirijyorlik san’atida oddiy o’lchovda
dirijyorlik qilish texnologiyasi haqida
tushuncha berish.
2. Oddiy o’lchovli dirijyorlik sxemalari
haqida izoh berish.
3.«Tollimarjon» asari ijrosi ustida
ishlash.
4. H.Rahimov xayoti va ijodi bilan
tanishtirish.
Mashg’ulot maqsadi:
1.Dirijyorlik san’atidamurakkab o’lchovda dirijyorlik qilish texnologiyasi haqida
tushuncha berish.
2. oddiy o’lchovli dirijyorlik sxemalari haqida izoh berish.
3. «Tollimarjon» asari ijrosi ustida ishlash.
4. H.Rahimov xayoti va ijodi bilan tanishtirish.
O’qituvchi vazifasi:
O’quv
faoliyatidan ko’tilayotgan
1. Dirijyorlik san’ati texnologiya-larini natijasi:
bayon etish.
1. Dirijyorlik san’ati texnologiyalarini
2.
Kontsertmeyster
yordamida o’zlashtirish.
fortepianodan foydalanish.
2. Fortepianoda asarning ijrosi bilan
3.«Tollimarjon» asarining xor partiyalarini tanishish.
kuylash ustida ish olib borish.
3.«Tollimarjon»
asarining
xor
4.«Tollimarjon»
asarini
mukammal partiyalarini kuylashni o’zlashtirish.
dirijerlik etishni shakllantirish.
4.«Tollimarjon» asarini dirijerlik etishni
mukammal o’rganish.
Amaliy, namunaviy ijro, suhbat, texnik
O’qitishning usul va texnikasi
namoyish etish.
DVD musiqa disklari, MP3, musiqa
O’qitish vositalari
cholg’u asbobi, fortepiano.
Amaliy ijro, asarni kontsertmeyster
O’qitish shakli
ijrosida tinglash.
Audiomagnitafon,
cholg’u
asbobi,
O’qitish shart-sharoitlari
fortepiano.
Amaliy ijro, kuylash va dirijyorlikni
Monitoring va baholash
qo’llash, savol-javob.
47
«Dirijyorlik» fani texnologiyasi.
«Tollimarjon» - H.Rahimov musiqasi, Sayyor she’ri
TEXNOLOGIK XARITA
Vaqt
1 soat
Faoliyat mazmuni
O’qituvchi
1.
Dirijyorlik
san’ati
texnologiyasi orqali na-munalar
ko’rsatib, ijro etish.
2. Ijro texnologiyasi haqida keng
tushuncha berish.
3. Dirijyorlik usullarini yaratgan
taniqli
dirijyor-lar
haqida
ma’lumotlar
beriladi.
(M.Burxonov, M.Ashrafiy).
4. Akademik ijro va kuylash
usullari
haqida
ma’lumot
beriladi.
5. «Tollimarjon» asarining xor
partiyalarini kuylash usullari
haqida ma’lumot beriladi.
6. «Tollimarjon»
asarini
dirijerlik kilish haqida ma’lumot
beriladi.
7. Xor ovozlarini SATB kuylash
va chalish haqida ma’lumot
beriladi.
8. Mavzu bo’yicha yakuniy
xulosalar chiqariladi.
9. Mustaqil ishlash uchun
vazifalar beriladi.
48
Talaba
1.
Dirijyorlik
yo’llarini
o’rganadilar.
2. Ijro yo’llari haqida
ma’lumot oladilar.
3. Dirijyorlik san’ati va
dirijyorlar haqida ma’lumotga ega bo’ladilar.
4. Asardagi barcha ovoz
partiyalarini akademik ijro
usullarida
kuylashni
o’rganadilar.
5. «Tollimarjon» asarining
xor partiyalarini kuylash
usullarini o’zlashtiradilar.
6. «Tollimarjon»
asarini
dirijerlik kilish ustida ish olib
boradilar.
7. Xor ovozlarini SATB
kuylash
va
chalishni
o’rganadilar.
8. Mavzu bo’yicha umumiy
xulosalar chiqaradilar.
9. Asarni o’rganish bo’yicha
topshiriq oladilar.
Alisher Navoiy nomidagi SamDU «San’atshunoslik» fakulьteti
«Musiqa nazariyasi, tarixi va an’anaviy ijrochilik» kafedrasi
2 - kurs talabalari uchun «Dirijyorlik» fanidan innovatsion pedagogik
texnologiyalar bilan o’tkazilgan dars ishlanmasi
Mavzu: Oddiy o’lchovli dirijyorlik (6/8). «Yali-yali» M.Leviev musiqasi, A.Isroil she’ri, «Og’o dorom»
Xorazm xalq qo’shig’i. B.Umedjonov qayta ishlagan
Talabalar soni
Vaqti
Dars shakli
Mashg’ulot rejasi
35 ta.
10-soat.
Nazariy (2 soat), Amaliy (6 soat).
1. Dirijyorlik san’atidamurakkab o’lchovda
dirijyorlik qilish texnologiyasi haqida
tushuncha berish.
2. Murakkab o’lchovli dirijyorlik sxemalari
haqida izoh berish.
3. «Yali – yali», «Og’o dorom»
asari ijrosi ustida ishlash.
4. B.Umedjonov xayoti va ijodi bilan
tanishtirish.
Mashg’ulot maqsadi:
1. Dirijyorlik san’atidamurakkab o’lchovda dirijyorlik qilish texnologiyasi haqida
tushuncha berish.
2. Murakkab o’lchovli dirijyorlik sxemalari haqida izoh berish.
3. «Yali – yali», «Og’o dorom» asari ijrosi ustida ishlash.
4. B.Umedjonov xayoti va ijodi bilan tanishtirish.
O’qituvchi vazifasi:
O’quv
faoliyatidan
ko’tilayotgan
1. Dirijyorlik san’ati texnologiya-larini natijasi:
bayon etish.
1. Dirijyorlik san’ati texnologiyalarini
2. Kontsertmeyster yordamida forte- o’zlashtirish.
pianodan foydalanish.
2. Fortepianoda asarning ijrosi bilan
3. «Yali – yali», «Og’o dorom» asarining
tanishish.
xor partiyalarini kuylash ustida ish olib
3. «Yali – yali», «Og’o dorom» asarining
borish.
xor partiyalarini kuylashni o’zlashtirish.
4. «Yali – yali», «Og’o dorom» asarini 4. «Yali – yali», «Og’o dorom» asarini
mukammal dirijerlik etishni shakllantirish. dirijerlik etishni mukammal o’rganish.
Amaliy, namunaviy ijro, suhbat, texnik
O’qitishning usul va texnikasi
namoyish etish.
DVD musiqa disklari, MP3, musiqa
O’qitish vositalari
cholg’u asbobi, fortepiano.
Amaliy ijro, asarni kontsertmeyster ijrosida
O’qitish shakli
tinglash.
Audiomagnitafon,
cholg’u
asbobi,
O’qitish shart-sharoitlari
fortepiano.
Amaliy ijro, kuylash va dirijyorlikni
Monitoring va baholash
qo’llash, savol-javob.
49
«Dirijyorlik» fani texnologiyasi.
«Yali – yali» - M.Leviev musiqasi, A.Isroil she’ri
«Og’o dorom» Xorazm xalq qo’shig’i. B.Umedjonov qayta ishlagan
TEXNOLOGIK XARITA
Vaqt
1 soat
Faoliyat mazmuni
O’qituvchi
1.
Dirijyorlik
san’ati
texnologiyasi orqali na-munalar
ko’rsatib, ijro etish.
2. Ijro texnologiyasi haqida keng
tushuncha berish.
3. Dirijyorlik usullarini yaratgan
taniqli
dirijyor-lar
haqida
ma’lumotlar
beriladi.
(A.Sultonov, N.Norxo’jaev).
4. Akademik ijro va kuylash
usullari
haqida
ma’lumot
beriladi.
5. «Yali – yali» asarining xor
partiyalarini kuylash usullari
haqida ma’lumot beriladi.
6. «Yali – yali» asarini dirijerlik
kilish haqida ma’lumot beriladi.
7. Xor ovozlarini SATB kuylash
va chalish haqida ma’lumot
beriladi.
8. Mavzu bo’yicha yakuniy
xulosalar chiqariladi.
9. Mustaqil ishlash uchun
vazifalar beriladi.
50
Talaba
1.
Dirijyorlik
yo’llarini
o’rganadilar.
2. Ijro yo’llari haqida
ma’lumot oladilar.
3. Dirijyorlik san’ati va
dirijyorlar haqida ma’lumotga ega bo’ladilar.
4. Asardagi barcha ovoz
partiyalarini akademik ijro
usullarida
kuylashni
o’rganadilar.
5. «Yali – yali» asarining xor
partiyalarini
kuylash
usullarini o’zlashtiradilar.
6. «Yali – yali»
asarini
dirijerlik kilish ustida ish olib
boradilar.
7. Xor ovozlarini SATB
kuylash
va
chalishni
o’rganadilar.
8. Mavzu bo’yicha umumiy
xulosalar chiqaradilar.
9. Asarni o’rganish bo’yicha
topshiriq oladilar.
Alisher Navoiy nomidagi SamDU «San’atshunoslik» fakulьteti
«Musiqa nazariyasi, tarixi va an’anaviy ijrochilik» kafedrasi
2 - kurs talabalari uchun «Dirijyorlik» fanidan innovatsion pedagogik
texnologiyalar bilan o’tkazilgan dars ishlanmasi
Mavzu: Oddiy o’lchovli dirijyorlik (2/4), (3/4). «Yoshligim» - O’zbek xalq
qo’shig’i, B.Umedjonov qayta ishlagan,
«Alpomish» musiqali dramasidan erlar xori
Talabalar soni
Vaqti
Dars shakli
Mashg’ulot rejasi
35 ta.
10-soat.
Nazariy (1 soat), Amaliy (5 soat).
1. Dirijyorlik san’ati texnologiyasi haqida
tushuncha berish.
2. Oddiy o’lchovli dirijyorlik sxemalari
haqida izoh berish.
3. «Yoshligim», «Alpomish» musiqali
dramasidan erlar xori asarlari ijrosi ustida
ishlash.
4. Asar bastakorlari xayoti va ijodi bilan
tanishtirish.
Mashg’ulot maqsadi:
1. Dirijyorlik texnikasi haqida ma’lumot berish.
2. 2/4 o’lchovi haqida ma’lumot berish.
3. «Yoshligim», «Alpomish» asarini dirijyorlik sxemasiga solib kuy-lashni o’rgatish.
4. «Yoshligim», «Alpomish» asarini dirijyorlik sxemasiga solib fortepianoda chalishni
o’rgatish.
5. «Yoshligim», «Alpomish» asarini dirijyorlik sxemasiga solib dirijerlikka o’rgatish.
O’qituvchi vazifasi:
O’quv faoliyatidan ko’tilayotgan natijasi:
1. Dirijyorlik san’ati texnologiya-larini
1. Dirijyorlik san’ati texnologiya-larini o’zlashtirish.
bayon etish.
2. Fortepianoda asarning ijrosi bilan
2. Kontsertmeyster yordamida forte- tanishish.
pianodan foydalanish.
3. «Yoshligim», «Alpomish» asarining xor
3. «Yoshligim», «Alpomish» asarining xor partiyalarini kuylashni o’zlashtirish.
partiyalarini kuylash ustida ish olib borish.
4.«Yoshligim»,
«Alpomish»
asarini 4. «Yoshligim», «Alpomish» asarini
mukammal dirijerlik etishni shakllantirish.
dirijerlik etishni mukammal o’rganish.
Amaliy, namunaviy ijro, suhbat, texnik
O’qitishning usul va texnikasi
namoyish etish.
DVD musiqa disklari, MP3, musiqa cholg’u
O’qitish vositalari
asbobi, fortepiano.
Amaliy ijro, asarni kontsertmeyster ijrosida
O’qitish shakli
tinglash.
Audiomagnitafon,
cholg’u
asbobi,
O’qitish shart-sharoitlari
fortepiano.
Amaliy ijro, kuylash va dirijyorlikni qo’llash,
Monitoring va baholash
savol-javob.
51
«Dirijyorlik» fani texnologiyasi.
«Yoshligim» - O’zbek xalq qo’shig’i, B.Umedjonov qayta ishlagan,
«Alpomish» musiqali dramasidan erlar xori
TEXNOLOGIK XARITA
Vaqt
1 soat
Faoliyat mazmuni
O’qituvchi
1.
Dirijyorlik
san’ati
texnologiyasi orqali na-munalar
ko’rsatib, ijro etish.
2. Ijro texnologiyasi haqida keng
tushuncha berish.
3. Dirijyorlik usullarini yaratgan
taniqli
dirijyor-lar
haqida
ma’lumotlar
beriladi.
(A.Sultonov, N.Norxo’jaev).
4. Akademik ijro va kuylash
usullari
haqida
ma’lumot
beriladi.
5. «Yoshligim», «Alpomish»
asarining
xor
partiyalarini
kuylash
usullari
haqida
ma’lumot beriladi.
6. «Yoshligim», «Alpomish»
asarini dirijerlik kilish haqida
ma’lumot beriladi.
7. Xor ovozlarini SATB kuylash
va chalish haqida ma’lumot
beriladi.
8. Mavzu bo’yicha yakuniy
xulosalar chiqariladi.
9. Mustaqil ishlash uchun
vazifalar beriladi.
52
Talaba
1.
Dirijyorlik
yo’llarini
o’rganadilar.
2. Ijro yo’llari haqida
ma’lumot oladilar.
3. Dirijyorlik san’ati va
dirijyorlar haqida ma’lumotga ega bo’ladilar.
4. Asardagi barcha ovoz
partiyalarini akademik ijro
usullarida
kuylashni
o’rganadilar.
5. «Yoshligim», «Alpomish»
asarining xor partiyalarini
kuylash
usullarini
o’zlashtiradilar.
6. «Yoshligim», «Alpomish»
asarini dirijerlik kilish ustida
ish olib boradilar.
7. Xor ovozlarini SATB
kuylash
va
chalishni
o’rganadilar.
8. Mavzu bo’yicha umumiy
xulosalar chiqaradilar.
9. Asarni o’rganish bo’yicha
topshiriq oladilar.
Alisher Navoiy nomidagi SamDU «San’atshunoslik» fakulьteti
«Musiqa nazariyasi, tarixi va an’anaviy ijrochilik» kafedrasi
3 - kurs talabalari uchun «Dirijyorlik» fanidan innovatsion pedagogik
texnologiyalar bilan o’tkazilgan dars ishlanmasi
Mavzu: Oddiy o’lchovli dirijyorlik (6/8). «Yali-yali» M.Leviev musiqasi, A.Isroil she’ri, «Og’o dorom»
Xorazm xalq qo’shig’i. B.Umedjonov qayta ishlagan
Talabalar soni
Vaqti
Dars shakli
Mashg’ulot rejasi
35 ta.
10-soat.
Nazariy (2 soat), Amaliy (6 soat).
1.
Dirijyorlik
san’atidamurakkab
o’lchovda dirijyorlik qilish texnologiyasi
haqida tushuncha berish.
2.
Murakkab
o’lchovli
dirijyorlik
sxemalari haqida izoh berish.
3. «Yali – yali», «Og’o dorom»
asari ijrosi ustida ishlash.
4. B.Umedjonov xayoti va ijodi bilan
tanishtirish.
Mashg’ulot maqsadi:
1. Dirijyorlik san’atidamurakkab o’lchovda dirijyorlik qilish texnologiyasi haqida
tushuncha berish.
2. Murakkab o’lchovli dirijyorlik sxemalari haqida izoh berish.
3. «Yali – yali», «Og’o dorom» asari ijrosi ustida ishlash.
4. B.Umedjonov xayoti va ijodi bilan tanishtirish.
O’qituvchi vazifasi:
O’quv
faoliyatidan
ko’tilayotgan
1. Dirijyorlik san’ati texnologiya-larini natijasi:
bayon etish.
1. Dirijyorlik san’ati texnologiyalarini
2. Kontsertmeyster yordamida forte- o’zlashtirish.
pianodan foydalanish.
2. Fortepianoda asarning ijrosi bilan
3. «Yali – yali», «Og’o dorom» asarining
tanishish.
xor partiyalarini kuylash ustida ish olib
3. «Yali – yali», «Og’o dorom» asarining
borish.
xor partiyalarini kuylashni o’zlashtirish.
4. «Yali – yali», «Og’o dorom» asarini 4. «Yali – yali», «Og’o dorom» asarini
mukammal dirijerlik etishni shakllantirish. dirijerlik etishni mukammal o’rganish.
Amaliy, namunaviy ijro, suhbat, texnik
O’qitishning usul va texnikasi
namoyish etish.
DVD musiqa disklari, MP3, musiqa
O’qitish vositalari
cholg’u asbobi, fortepiano.
Amaliy ijro, asarni kontsertmeyster
O’qitish shakli
ijrosida tinglash.
Audiomagnitafon,
cholg’u
asbobi,
O’qitish shart-sharoitlari
fortepiano.
Amaliy ijro, kuylash va dirijyorlikni
Monitoring va baholash
qo’llash, savol-javob.
53
«Dirijyorlik» fani texnologiyasi.
«Yali – yali» - M.Leviev musiqasi, A.Isroil she’ri
«Og’o dorom» Xorazm xalq qo’shig’i. B.Umedjonov qayta ishlagan
TEXNOLOGIK XARITA
Vaqt
1 soat
Faoliyat mazmuni
O’qituvchi
1.
Dirijyorlik
san’ati
texnologiyasi orqali na-munalar
ko’rsatib, ijro etish.
2. Ijro texnologiyasi haqida keng
tushuncha berish.
3. Dirijyorlik usullarini yaratgan
taniqli
dirijyor-lar
haqida
ma’lumotlar
beriladi.
(A.Sultonov, N.Norxo’jaev).
4. Akademik ijro va kuylash
usullari
haqida
ma’lumot
beriladi.
5. «Yali – yali» asarining xor
partiyalarini kuylash usullari
haqida ma’lumot beriladi.
6. «Yali – yali» asarini dirijerlik
kilish haqida ma’lumot beriladi.
7. Xor ovozlarini SATB kuylash
va chalish haqida ma’lumot
beriladi.
8. Mavzu bo’yicha yakuniy
xulosalar chiqariladi.
9. Mustaqil ishlash uchun
vazifalar beriladi.
54
Talaba
1.
Dirijyorlik
yo’llarini
o’rganadilar.
2. Ijro yo’llari haqida
ma’lumot oladilar.
3. Dirijyorlik san’ati va
dirijyorlar haqida ma’lumotga ega bo’ladilar.
4. Asardagi barcha ovoz
partiyalarini akademik ijro
usullarida
kuylashni
o’rganadilar.
5. «Yali – yali» asarining xor
partiyalarini
kuylash
usullarini o’zlashtiradilar.
6. «Yali – yali»
asarini
dirijerlik kilish ustida ish olib
boradilar.
7. Xor ovozlarini SATB
kuylash
va
chalishni
o’rganadilar.
8. Mavzu bo’yicha umumiy
xulosalar chiqaradilar.
9. Asarni o’rganish bo’yicha
topshiriq oladilar.
Alisher Navoiy nomidagi SamDU «San’atshunoslik» fakulьteti
«Musiqa nazariyasi, tarixi va an’anaviy ijrochilik» kafedrasi
3 - kurs talabalari uchun «Dirijyorlik» fanidan innovatsion pedagogik
texnologiyalar bilan o’tkazilgan dars ishlanmasi
Mavzu: Oddiy o’lchovli dirijyorlik (2/4), (3/4). «Yoshligim» - O’zbek xalq
qo’shig’i, B.Umedjonov qayta ishlagan,
«Alpomish» musiqali dramasidan erlar xori
Talabalar soni
Vaqti
Dars shakli
Mashg’ulot rejasi
35 ta.
10-soat.
Nazariy (1 soat), Amaliy (5 soat).
1. Dirijyorlik san’ati texnologiyasi haqida
tushuncha berish.
2. Oddiy o’lchovli dirijyorlik sxemalari
haqida izoh berish.
3. «Yoshligim», «Alpomish» musiqali
dramasidan erlar xori asarlari ijrosi ustida
ishlash.
4. Asar bastakorlari xayoti va ijodi bilan
tanishtirish.
Mashg’ulot maqsadi:
1. Dirijyorlik texnikasi haqida ma’lumot berish.
2. 2/4 o’lchovi haqida ma’lumot berish.
3. «Yoshligim», «Alpomish» asarini dirijyorlik sxemasiga solib kuy-lashni o’rgatish.
4. «Yoshligim», «Alpomish» asarini dirijyorlik sxemasiga solib fortepianoda chalishni
o’rgatish.
5. «Yoshligim», «Alpomish» asarini dirijyorlik sxemasiga solib dirijerlikka o’rgatish.
O’qituvchi vazifasi:
O’quv faoliyatidan ko’tilayotgan natijasi:
1. Dirijyorlik san’ati texnologiya-larini
1. Dirijyorlik san’ati texnologiya-larini o’zlashtirish.
bayon etish.
2. Fortepianoda asarning ijrosi bilan
2. Kontsertmeyster yordamida forte- tanishish.
pianodan foydalanish.
3. «Yoshligim», «Alpomish» asarining xor
3. «Yoshligim», «Alpomish» asarining xor partiyalarini kuylashni o’zlashtirish.
partiyalarini kuylash ustida ish olib borish.
4.«Yoshligim»,
«Alpomish»
asarini 4. «Yoshligim», «Alpomish» asarini
mukammal dirijerlik etishni shakllantirish.
dirijerlik etishni mukammal o’rganish.
Amaliy, namunaviy ijro, suhbat, texnik
O’qitishning usul va texnikasi
namoyish etish.
DVD musiqa disklari, MP3, musiqa cholg’u
O’qitish vositalari
asbobi, fortepiano.
Amaliy ijro, asarni kontsertmeyster ijrosida
O’qitish shakli
tinglash.
Audiomagnitafon,
cholg’u
asbobi,
O’qitish shart-sharoitlari
fortepiano.
Amaliy ijro, kuylash va dirijyorlikni qo’llash,
Monitoring va baholash
savol-javob.
55
«Dirijyorlik» fani texnologiyasi.
«Yoshligim» - O’zbek xalq qo’shig’i, B.Umedjonov qayta ishlagan,
«Alpomish» musiqali dramasidan erlar xori
TEXNOLOGIK XARITA
Vaqt
1 soat
Faoliyat mazmuni
O’qituvchi
1.
Dirijyorlik
san’ati
texnologiyasi orqali na-munalar
ko’rsatib, ijro etish.
2. Ijro texnologiyasi haqida keng
tushuncha berish.
3. Dirijyorlik usullarini yaratgan
taniqli
dirijyor-lar
haqida
ma’lumotlar
beriladi.
(A.Sultonov, N.Norxo’jaev).
4. Akademik ijro va kuylash
usullari
haqida
ma’lumot
beriladi.
5. «Yoshligim», «Alpomish»
asarining
xor
partiyalarini
kuylash
usullari
haqida
ma’lumot beriladi.
6. «Yoshligim», «Alpomish»
asarini dirijerlik kilish haqida
ma’lumot beriladi.
7. Xor ovozlarini SATB kuylash
va chalish haqida ma’lumot
beriladi.
8. Mavzu bo’yicha yakuniy
xulosalar chiqariladi.
9. Mustaqil ishlash uchun
vazifalar beriladi.
56
Talaba
1.
Dirijyorlik
yo’llarini
o’rganadilar.
2. Ijro yo’llari haqida
ma’lumot oladilar.
3. Dirijyorlik san’ati va
dirijyorlar haqida ma’lumotga ega bo’ladilar.
4. Asardagi barcha ovoz
partiyalarini akademik ijro
usullarida
kuylashni
o’rganadilar.
5. «Yoshligim», «Alpomish»
asarining xor partiyalarini
kuylash
usullarini
o’zlashtiradilar.
6. «Yoshligim», «Alpomish»
asarini dirijerlik kilish ustida
ish olib boradilar.
7. Xor ovozlarini SATB
kuylash
va
chalishni
o’rganadilar.
8. Mavzu bo’yicha umumiy
xulosalar chiqaradilar.
9. Asarni o’rganish bo’yicha
topshiriq oladilar.
1-Mavzu: Dirijyorlik pastonovkasini shakllantirish.
Bosh, gavda, qo’l, oyoq, yelka, bilak, panja va ko’z (4 soat).
REJA:
1. Dirijyorlik pastonovkasi.
2. Dirijyorlik holati.
3. Dirijyorlik apparati.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Q.Mamirov., U.Rahimov. Quyosh yurtim. -T.: -TDPU. -1999-y.
2. M.Nasimov. Dehqonga ta'zim. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1978-y.
3. B.Umidjonov. Oltin vodiy. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1989-y.
MUSTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Dirijyorlik qoidalari.
2. Dirijyorlik va uning vazifalari.
3. Dirijyorlik sxemalari.
MASHG’ULOTN MAQSADI:
Xor asarga va xorga dirijyorlik kilishning maksadi, vazifasilari haqida
tushuntirish.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
Dirijyorlik san'ati, dirijyorning urn i va axamiyati vazifalirii haqidi suxbat.
Dirijyorlik pastonovkasi (o’ziga xos holat) haqida amaliy ko’rsatmalar.
-Dirijyorlik qilish paytida bosh, gavda, qo’l, oyoq, yelka, bilak, kalla, ko’z
kabi a'zolari xolati, xarakati va xarakatlantirish qoidalari amaliy ko’rsatmalar.
- asar tempiga sozlanib, sanab dirijyorlik qilish (2/4 o’lchovli oddiy mashq
yoki qo’shiq parchasi)
- Ko’rsatib o’tilganlarini oynaga qarab takrorlash va o’zlashtirish.
Ma'lumki qo’l barmoqlar bilak va yelkadan iborat. Dirijyorlikda
barmoqlar katta rol o’ynaydi. Chunki barmoqlar qo’lning mustaqil, eng
haraktchang qismi. Dirijyorlikning barmoqlar holati uchun eng qulayi kaftlarni
pastga haratilgani. Bunda barmoq bo’shagan ham, yig’ilgan ham, pastga
tushirilgan ham ortiqcha ko’ratilgan ham bo’lishi kerak emas, u doimo oldinga
yo’naltirilgan. Qo’lning tabiiy, maksimal erkinligiga erishishda eng qulay va
maqsadga muvofiq xolati qo’lning ko’kradan sal pastda ushlash (asarni jo’r
ovozlikda ijro etishda), yoki ko’krak o’rtasi darajasida (jo’rsiz ijroda) ushlash
hisoblanadi.
57
2- Mavzu: Auf takt, diqqat, ijroni boshlash va tugallash (2 soat).
REJA:
1. Auf takt haqida tushuncha.
2. Musiqaga va xorga auf takt ko’rsatmasi.
3. Diqqat ijroni qo’l haraklarida ifodalash.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. I.Akbarov. Musiqa lug`ati. T.: -G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1987-y.
2. R.Tursunov., B.Shomagdieva. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. T.: -“TuronIqbol”, -2006-y.
3. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
MUTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Musiqada auftaktni roli.
2. Dirijyorlikda diqqat ijro harakati.
3. Dirijyorlik harakatini yakunlash.
MASHG’ULOTNI MAQSADI:
Talabani dirijyorligining muxim eslatmalari – Auf takt, diqat, ijroni
boshlash va tugallash bilan tanishtirish.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
-Auf takt haqida tushuncha (amaliy ko’rsatish).
- Musiqaga va xorga auf takt ko’rsatmasi:
- Diqqat, ijroni boshlash va tugallash qo’l harakatlarida ifodalash:
- Ovoz jarangini vujudga keltiruvchi harakat ishoralariga oldindan hozirlik
ko’rilishi kerak, har bir olohida holat xarakteri keyingi jaranglaydigan tovushga
bog’liq va ular bilan aniqlanadi. Bunday tayyorgarlik auftakt hisoblanadi.
Auftaktlarning izchil zanjiri tufayli dirijyor oldindan o’z ijodiy maqsadlarini bera
olishga qodir. Auftakt to’liq va yarim bo’ladi. To’liq auftaktlarda ohang vaznining
to’liq hissalari, yarim auftaktlarda esa, to’liq davomli bo’lmagan hissalar
ko’rsatiladi. Dirijyor auftaktni qo’llab asar ijrosini boshlanishini yoki uning
qismlarini ko’rsatadi, musiqiy qurilishning boshlanishini takidlab, epizodlar,
iboralar, ba'zan xatto ohangni ham ko’rsatadi. Auftakt musiqiy asarning o’ziga xos
ohangi xussusiyatlarini ifodalaydi, shuning uchun uning cho’zilganligi va kuchi
har doim ijro etilayotgan musiqa tezligi va jo’shqinligiga bog’liq.
58
3- Mavzu: 3/4 o’lchoviga dirijyorlik.
3/4 o’lchovidagi asar bilan ishlash (6 soat).
REJA:
1. 3/4 o’lchoviga dirijyorlik xarakatlari.
2. Sanoqlarni 1i, 2i, 3i sanash bilan dirijyorlik qilish.
3. 3/4 asar tempiga qarab dirijyorlik qilish.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. -T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
2. O`rta Osiyo va Qozog’iston xalq xorlari. B.Umidjonov xor uchun qayta
ishlagan. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti. -1980-y.
MUSTAHKAMLASH UCHUN SAVOLLAR:
1. Dirijyorlikda mimikani roli.
2. Dirijyorlikda kuyning ko’rsatib borishni o’ziga xosligi.
3. Dirijyorlikda temp.
MASHG’ULOTNI MAQSADI:
Dirijyorlik pastonovkasi bo’yicha amaliy ko’nikmalarni mustahkamlash.
2/4 dirijyorlik sxemalari haqida tushuncha hosil qilish.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
O’tgan mashg’ulotdagi o’rganilgan tushuncha va amaliy ko’rsatmalarni
takrorlash bilan mustahkamlash:
- Dirijyorlik sxemalarini 3/4 o’lchov misolida tushuntirish.
- Sxemalarni qo’l harakatida ifodalash.
- 3/4 o’lchoviga dirijyorlik harakatlarini bajarish:
- Sanoqlarni 1 i, 2 i, 3i sanash bilan dirijyorlik qilish.
- 3/4 o’lchovli asar qismiga musiqa jo’rligida dirijyorlik qilish:
- Talabaning o’z xarakatlarini (oynaga qarab) kuzatish.
- Mustaqil ishlashga topshirish.
-Turli odamlarda harakat qobiliyatarli har xil, ya'ni bir xillarda harakat
yengil, erkin, ayrimlarda esa harakatlar qiyinchilik bilan, katta kuch bilan kechadi.
Musiqiy g’oyani anglash va uni dirijyor harakati bilan gavdalantirish bu dirijyorlik
jarayoning bir qismi bo’lib, bir tamondan dirijyorning ichki eshitishini dirijyorlik
harakatiga mos holda o’rnatish bo’lsa, ikkinchi tamondan haqiqiy ovozning
dirijyor harakatalari bilan moslashidir.
59
4-Mavzu: 2/4 o’lchovli asar bilan ishlashda yuqoridagi
qoidalarga rioya qilish (2 soat).
REJA:
1. 2/4 o’lchovli asarlarga dirijyorlik.
2. 2/4 o’lchovli sxemalarni tuzilishi.
3. Dirijyorlikda vazn tushunchasi.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. V.A.Vaxromeev. Musiqaning elementar nazariyasi. -T.: O`qituvchi, -1978-y.
2. I.Akbarov. Musiqa lug`ati. -T.: -G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1987-y.
MUS
TAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Dirijyorikda bo’g’inlar harakti.
2. Dirijyorlikda oyoqlar holati.
3. Dirijyorlikda mimikani roli.
MASHG’ULOTNI MAQSADI:
Talabani 2/4 o’lchoviga mustaqil eshitib, o’zi kuylab dirijyorlik
harakatlarini bajarishga o’rgatish.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
- 2/4 o’lchoviga musiqasiz sanoq bilan dirijyorlik qilish:
- Dirijyorlik xarakatlarini bajarishda pastonovka, sxemalarini to’g’ri
ifodalalanishiga erishish:
- Dirijyorlik qilayotganda bosh, gavda, qo’l, bilak, kalla, ko’z harakatini
(ritm) musiqaga monandligiga e'tibor:
- 2/4 o’lchovidagi asar bilan ishlash, bunda o’qituvchiga ergashib
dirijyorlik qilish va so’ngra mustaqil dirijyorlik qilish orqali amalga oshirish:
- Xorni boshqarishda mimika katta rol o’ynaydi , u ma'nodor bo’lib bodiiy
obrazni ochib berishda yordam beradi. Asosiysi – yuzni burishtirmaslik. Dirijyor
artikulyatsiyasi ham ijroni ma'nodorligini oshiradi, og’iz haraktlari bilan u xorga
tovush harakterini eslatadi, diktsiyaning aniq, ravon bo’lishiga erishishda yordam
beradi. Dirijyor imo-ishoralari eguluvchang, sodda, ma'nodor, aniq va ravshan
bo’lishi kerak. Boshlovchi dirijyor avvalo dirijyorlik apparatini qo’yishni, so’ngra
esa dirijyorlik texnikasini o’rganishi kerak.
60
5-Mavzu: 3/4 o’lchovli asar. Asarni ashula yo’lini fortopianoda
chalish va kuylash (2 soat).
REJA:
1. Dirijyorlikda ritmni his qilish.
2. 3/4 o’lchovli sxemalarni tuzilishi.
3. Fortopianoda xor partitura ijrosi.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Sh.Ro`ziev. Xorshunoslik. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti, -1987-y.
2. V.A.Vaxromeev. Musiqaning elementar nazariyasi. -T.: O`qituvchi, -1978-y.
MUSTAHKAMLASH UCHUN SAVOLLAR:
1. Akkortlar va xor ovozlarini kuylash.
2. Musiqiy asar tahlili va dirijyorlik.
3. Dirijyorlik sxemalariga rioya qilish.
MASHG’ULOTN MAQSADI VA MAZMUNI:
Oddiy o’lchovdagi 3/4 asarga dirijyorlik qilish rejasi, dirijyorlik qilishda
asarni o’rganish, kuylash, asar badiiy ifoda vositalari bilan tanishishning ahamiyati
haqida tushuncha berish.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
-Oddiy o’lchovli 3/4, 6/8 asarni dirijyorlik sxemasi ustida ishlash (4-5daqiqa)
- asar ijro yo’lini fortopianoda chalish (10-15-daqiqa). Bunda nota savodi
fortepiano klaviaturasi, oktavalar, notalar cho’zimi, sanalishi, sanab chalish,
klavatiaturadan notalar joylashish o’rnini aniqlash va hakozalarga rioya qilinadi:
- 3/4, 6/8 o’lchovli asarni ma'lum bir qismiga dirijyorlik qilish:
- musiqa jo’rligida qo’shiq so’zlarini kuylab dirijyorlik qilish:
- Dirijyorlik to’rini egallash ohang vaznining sodda tuzilmasidan
boshlanadi. “Oddiy to’rlar”, -deb yozgan edi G.A.Olxov bir, ikki, uch sanoq
hissalarining ketma-ketligini aks ettirib, ulardan faqat bittasi kuchli bo’lib, bir
hissali, uch qissali metrlarga mos keldi.
61
6- Mavzu: Dirijyorlik qoidalarini mustahkamlash.
4/4 o’lchoviga dirijyorlik qilish (2 soat).
REJA:
1. 4/4 dirijyorlik pastnovkasi.
2. 4/4 o’lchovda auftakt.
3. Kontsertmestr jo’rligida dirijyorlik.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. V.A.Vaxromeev. Musiqaning elementar nazariyasi. T.: O`qituvchi, -1978-y.
2. I.Akbarov. Musiqa lug`ati. T.: -G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1987-y.
3. R.Tursunov., B.Shomagdieva. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. T.: -“TuronIqbol”, -2006-y.
4. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
MUSTAHKAMLASH UCHUN SAVOLLAR:
1. 4/4 o’lchov va uni dirijyorlikda ko’rsatish .
2. Xorni boshqarishda dirijyorlikning roli.
3. Dirijyorlik texnikasi.
MASHG’ULOTNI MAQSADI:
Dirijyorlik postonovkasi, nota o’qish, kuylash. Qo’l harakati, xorga
dirijyorlik qilish malakalarni rivojlantirish:
MASHG’ULOTNING BORISHI:
- 4/4 o’lchoviga dirijyorlik qoidalari, sxemalarini bajarilishi yuzasidan
shug’ullanish:
- dirijyorlik qilishda o’ng va chap qo’lning vazifalari, ishlata bilishni
amaliy ko’rsatmasi:
- dirijyorlik ko’rsatmasi, auftakt ustida ishlash:
- asarni fortepianoda chalish va kuylash:
- to’rt hissali (setka) to’rda boshqalardan kuchliroq hissa–uchunchisi
qo’shiladi. Birinchi hissa erkin harakat bilan pastga, ikkinchisi–yarim oy shaklda
yuqoridan pastga ichkariga, dirijyorga qarab ko’rsatiladi. Kuchliroq hissa esa
o’ng tamonga dirijyordan arkashalli chiziqda yurgiziladi. Oxirgi to’rtinchi hissani
pastdan yuqoriga qarab ko’rsatiladi. Ikki hissali to’r qiyin va u asoslangan
taygarlikni talab etadi, chunki birinchi kuchli hissa boshqa o’lchamlarga o’xshab
vertikal pastga emas, aksincha dirijyordan bir qancha yong tamonga ko’rsatiladi.
62
7- Mavzu: 2/4, 3/4, 4/4 o’lchovli asarlarga kontsertmeystr
jo’rligida dirijyorlik qilish (2 soat).
REJA:
1. Dirijyorlikda kontsertmeystrning roli.
2. Dirijyorlikda kontsertmeystr bilan ishlash.
3. 2/4, 3/4, 4/4 o’lchovli asarlarga dirijyorlik.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Sh.Ro`ziev. Xorshunoslik. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti, -1987-y.
2. V.A.Vaxromeev. Musiqaning elementar nazariyasi. -T.: O`qituvchi, -1978-y.
MUTAHKAMLASH UCHUN SAVOLLAR:
1. 2/4, 3/4, 4/4 o’lchovli asarlarda auftakt.
2. Kontsertmeystrni boshqarish.
3. Dirijyorlik sahna san'ati.
MASHG’ULOTNI MAQSADI VA MAZMUNI:
2/4,3/4,4/4 o’lchovlarga dirijyorlik qoidalari sxema, amalga oshirish
kontsertmeystr jo’rligida dirijyorlik qilish ko’nikmalarini mustahkamlash.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
- 2/4 o’lchovga dirijyorlik postonovkasi qoidalariga ko’ra dirijyorlik qilish.
Xuddi shu jarayonni 3/4, 4/4 o’lchovli asarlar bilan takrorlash. Kontsertmeystr
jo’rligida o’lchovlarga tegishli asarlarga o’qituvchi ko’magida dirijyorlik qilish.
Kontsertmeystrga auftaktni aniq ko’rsatish, xorga dirijyorlik qilish, dinamik
ishoralar, ritm ko’rsatmalarini aniqligini e'tiborda tutish va erishish. Dirijyorlik
texnikasining asosiy bosqichlaridan biri ohang vazn tuzilmasini egallashdir. U
musiqiy asarning tezligini ko’rasish uchun qo’llaniladi.
Ohang vaznining metrik tuzilmasidan qo’l harakatlarini o’rganishdan
oldin, dirijyorlik va ohang vazn orasidagi farqni egallash muhim. Ohang vazni
badiiy dirijyorlikda o’ziga xos to’r va tayanch hisoblanadi. Badiiy dirijyorlik
jaranyonida ayrim dirijyorlik harakatlari asarning musiqiy kengayishining
vaqtinchalik hosil bo’lishiga mos holda guruhlanadi va bu bilan dirijyorlik to’rini
ko’rsatadi.
63
8 – Mavzu: Xorga dirijyorlik holati, erkinlik, sxema aniqligi.
Asarlarga yoddan dirijyorlik qilish (2 soat).
REJA:
1. Xor haqida ma'lumot.
2. Xorning turlari.
3. Xorga dirijyorlik.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RUYXATI
1. R.Tursunov., B.Shomagdieva. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. T.: -“TuronIqbol”, -2006-y.
2. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
MUTAHKAMLASH UCHUN SAVOLLAR:
1. Xor partiyalarini o’qish.
2. Xor ovozlari haqida tushuncha.
3. Bas-tenor, Alt-soprana ovozlari.
MASHG’ULOTNI MAQSADI VA MAZMUNI:
Dirijyorlikni eng oddiy
va muhim elementlari talab darajasida
o’zlashtirish, smestr dasturini bajarilishiga erishish.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
- Dirijyorlik qismida qo’l, qo’l panjalari, bo’g’inlar, tirsak, yelka, qo’l
oraliqlari sxemalari bo’yicha qo’llarni harakat yo’nalishlari, bosh, yuz, ko’z,
mimika gavda holati ustida ishlash. 1-semestr dasturidagi asarlarga to’liq va
yoddan dirijyorlik qilish. Dirijyorlik faoliyatini asosiy vazifalridan biri – o’zi
tassavur etgan ovozini haqiqiy ijroda gavdalantirishdir. Bu vazifani bajarish
dirijyor harakatlari (uning qo’llari, gavdasi, boshi, ko’zlari, yuz a'zolari) ga
bog’liq. Harakatlarning murakkab yig’indisi dirijyordan katta kuch talab etadi.
Dirijyorlik texnikasini egallashda umumiy musiqiy rivojlanishni jismoniy
madaniyatini o’stirish bilan muvofiqlashtirib borish zarur. Har bir qo’l harakatlari
imo–ishoralar ma'lum ematsiyani (his-tuyg’uni) bildiradi. Dirijyorlik texnaksi
orqali o’zining musiqiy eshitish tasavurlarini, musiqaning haqiqiy ijrosiga ta'sir
o’tkazgan holda ijrochilarga yetkazadi.
64
9 – Mavzu: Dirijyorlik qilishda temp, o’lchov dinamik belgilar, repriza,
volta, fermatalarni o’zlashtirish (4 soat).
REJA:
1. Dirijyorlikda temp.
2. Dinamik belgilarning roli.
3. O’lchov turlari.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI
1. V.A.Vaxromeev. Musiqaning elementar nazariyasi. -T.: O`qituvchi, -1978-y.
2. I.Akbarov. Musiqa lug`ati. -T.: -G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1987-y.
MUTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Musiqiy o’lchovlar va uni dirijyorlikda ko’rsatish.
2. Fermata belgisi haqida ma'lumot.
3. Dirijyorlikda repriza belgisi.
MASHG’ULOTNI MAQSADI VA MAZMUNI:
Asarga dirijyorlik qilishda temp, o’lchov, auftakt, boshlash, tugallash,
cho’ziq jumlalarni ushlab turish, musiqaga,
xorga va solistga ko’rsatish
malakalarini egallash.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
-Asar xarakterini ochib berishda temp, o’lchov, dinamik belgilar
ahamiyatini tushuntirish.
- auftakt, uni bajarish malakalari ustida ishlash.
- asarni boshlanishi (kuy), xor ijrosini boshlanishi (chap qo’l), chiziq nota
cho’zimlarini qo’lda ifodalash, musiqaga, xorga ko’rsata bilish.
- 2/4, 6/8 o’lchovli asarga to’li dirijyorlik qilish.
- musiaga ma'no beruvchi vositalardan biri jo’shqinlik. Musiqiy asarda
jo’shqinlik belgilari: piano, pianosimmo, mezzopiano, mezzoforti, forti,
fortosimmo shuningdek krishchendo, diminendo hisoblanadi. Ohang vazn tezligi,
auftaktlar tezligi orqali dirijyor asarning uslubiy xususiyatlarini musiqiy
obrazlarning g’oyaviy-badiiy mazmunini aks ettiradi. Dirijyorlikning ma'nodor
unsurlaridan yana biri fermatalarning ko’rsatilishi. Fermata yoki dirijyorlikda
to’xtash maxsus belgi bilan belgilanadi. Fermatada ohang vazni to’xtatiladi, lekin
dirijyor ovoz jarangini boshqarishda davom etadi.
65
10 – Mavzu: 2/4, 6/8 o’lchovli asarlarga dirijyorlik qilish
(semestr dasturiga asosan) (4 soat).
REJA:
1. Dirijyorlikda 2/4, 6/8 o’lchovlari.
2. Dirijyorlik apparati.
3. Qo’l harakatlari.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. R.Tursunov., B.Shomagdieva. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. T.: -“TuronIqbol”, -2006-y.
2. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
MUTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. 2/4 o’lchovni boshqa o’lchovlardan farqi.
2. Dirijyorlikda imo-ishorani ahamiyati.
3. Dirijyorlik holati.
MASHG’ULOTNI MAQSADI VA MAZMUNI:
2/4, 6/8 o’lchovda yozilgan asarga dirijyorlik qoidasi, o’lchov sxemasi va
uni qo’lda ifodalash ko’nikmalari ustida ishlash, asarni chalish va kuylash.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
- 2/4, 6/8 o’lchovdagi asar bilan taninshish (asar janri, mavzusi, mazmuni,
o’lchovi, tanalligi, tempi, tuzilishi, mualliflari va h-zo...).
- 2/4 o’lchoviga dirijyorlik qilish sxemasi va uni qo’l harakatlarida
ifodalanishi.
- asarni 8-12 taktini (biror qismi) ni fortopianada chalish, ijro yo’lini
o’rganish.
- o’qituvchi ko’rsatmasi bilan unga ergashib dirijyorlik qilish.
- dirijyorlik qilishda oldingi malakalarda hosil qilingan va egallangan
bilimlarni amalda qo’llash.
- dirijyor to’g’ri, o’ng oyog’iga tayangan holda turadi, oyoq sal oldinga
surib qo’yiladi. Oyoqlar dirijyor uchun tarang tayanch holatni yuzaga keltirib
og’irlik tamonlarga tushmasligi kerak. Oyoqlarni o’ta keng qilib qo’yish ham, birbiriga taqab qo’yish ham mumkin emas. Musiqa tezligiga tizalarni bukish, turgan
joydan yurish mumkin emas. Dirijyor boshni shunday ushlash keraki, bunda
iyaklar ko’tarilgan, ko’zlar xorga tikilgan: hammani ko’ra olish uchun boshni
to’g’ri ushlash, uni erkin bura olishi, xor partiyalariga bemalol murojat qila olishi
kerak.
66
11–Mavzu: 3/4, 4/4 o’lchovida yozilgan asarlarga dirijyorlik qilish.
Fortopianoda chalish, ovozlarni yod olish (4 soat).
REJA:
1. Dirijyorlikda kontsertmeystr bilan ishlash.
2. 4/4 o’lchov sxemalari.
3. Xor partiyalari.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Sh.Ro`ziev. Xorshunoslik. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti, -1987-y.
2. V.A.Vaxromeev. Musiqaning elementar nazariyasi. -T.: O`qituvchi, -1978-y.
MUTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. To’rt hissali tuzilma.
2. Dirijyorlikda kontsertmeystr.
3. 3/4 va 4/4 o’lchovli asarlar.
MASHG’ULOTNI MAQSADI VA MAZMUNI:
3/4, 4/4 o’lchovda yozilgan asarga dirijyorlik qilish, sxemani to’g’ri
bajarishga erishish, kontsertmestr jo’rligida yoddan dirijyorlik qilishga o’rganish.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
- 3/4 va 4/4 o’lchoviga dirijyorlik sxemasini qo’lda bajarilishi ustida
ishlash.
- fortopianoda chalish va kuylash.
- dinamik belgilarni qo’l xarakatida ifodalash.
- repriza,volta, fermato kabilar ustida ishlash va amalda bajarish.
- asarni oxirigacha dirijyorlik qilish.
- asarning to’laqonligicha o’zlashtirish uchun uni yoddan bilish kerak.
Fortopianoda birinchi jumlani ifodalash qilib (ijro etish, chalish jarayonida musiqiy
matnni eslab qolish, birinchi jumlani yoddan chalib berish). Partiturani chalish
va solfedjio alti partiyasini kuylab berish, (solfedjioni yoddan chalish va
kuylash)ni esdan chiqarmasligimiz lozim. To’rt hissali (setka). To’rt hissali to’rda
boshqalardan kuchliroq hissa –uchunchisi qo’shiladi.
67
12 – Mavzu: Musiqaga va xorga dirijyorlik qilishda
o’ng va chap qo’l vazifalarini aniq ifodalash.
Dirijyorlikda emotsionallik, mimika (4 soat).
REJA:
1. Dirijyor va xor jamoasi.
2. Dirijyorlikda qo’l harakatlari.
3. Xor bilan ishlash qoidalari.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. I.Akbarov. Musiqa lug`ati. T.: -G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1987-y.
2. R.Tursunov., B.Shomagdieva. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. T.: -“TuronIqbol”, -2006-y.
3. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
MUTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Ovoz partiyalarini kuylash.
2. Ikki ovozga dirijyorlik harakatlari.
3. Asarning g’oyaviy –badiiy mazmuni.
MASHG’ULOTNI MAQSADI VA MAZMUNI:
Musiqaga va xorga dirijyorlik qilish malakalarini oshirish. Xor jamoasi
bilan ishlash usullarini o’rganish, qo’l harakatlari, yuz harakatlari ahamiyatlarini
anglab yetish.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
- dirijyorlik pastonovkasi, gavda, qo’l harakatlari, xorga ko’rsatish, auftakt,
dinamika, temp kabilar bo’yicha amaliy tushuncha va harakatlarni takrorlash.
- birinchi va ikkinchi ovozga dirijyorlik vilish ko’rsatmalari.
- asarga dirijyorlik qilish.
- dirijyorlik texnikasi, badiiy saviyasi ustida ishlash (emotsionallik,
artistizm, mimika).
- qo’l holati. Qo’llar – dirijyorlik a'zolaridan eng asosiysi va muhim qismi
hisoblanadi. Qo’lning turli holati, har-xir harakatlari ijrochilik ohanglariga mos
bo’lishi kerak. Qo’lning tabiiy, maksimal erkinligiga erishishda eng qulay va
maqsadga muvofiq holati–qo’lni ko’krakdan sal pastda ushlash yoki ko’krak
o’rtasi darajasida ushlash hisoblanadi.
- xorning boshqarishda mimika katta rol o’ynaydi, u ma'nodor bo’lib,
badiiy obrazni ochib berishda yordam beradi. Asosiysi yuzni burishtirmaslik.
Dirijyor artikulatsiyasi gam ijroni ma'nodorligini oshiradi.
68
13 – Mavzu: Dirijyorlik qoidalari, pastonovka ustida ishlash. Asarni to’liq
o’zlashtirsh, badiiy emotsional yoddan dirijyorlik qilish (4 soat).
REJA:
1. Dirijyorlik postonovkasi.
2. Asar tempiga sozlanib dirijyorlik qilish.
3. O’lchov sxemasi va uni qo’lda ifodalash.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. -T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
2. O`rta Osiyo va Qozog’iston xalq xorlari. B.Umidjonov xor uchun qayta
ishlagan. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti. -1980-y.
MUTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Dirijyorlikda asar harakterini belgilash.
2. Badiiy emotsional dirijyorlik.
3. Dirijyorlik texnikasi.
MASHG’ULOTNI MAQSADI VA MAZMUNI:
Dirijyorlik qoidalari postonovkasi gavda, qo’l harakatlari xorga ko’rsatilish
auftakt, temp kabilar bo’yicha
amaliy
tushuncha va harakatlarni
mukammallashtirish.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
- asarlarning g’oyaviy-badiiy mazmuni, nota savodi, nazariy ma'lumotlar,
asosiy ifoda vositalari bo’yicha savol javob o’tkazish.
- turli o’lchovlarda dirijyorlik sxemalarini o’zlashtirish.
- fortopianoda chalish va kuylash malakalarini oshirish.
- nazariy qoidalarni yod olish, amaliy ko’nikma va malakalarni
mustahkamlash.
- dirijyorlik apparatini qo’yishdagi nuqsonlardan yana biri–bu oyoqlarning
noto’g’ri holati. Dirijyor ijro paytida yomon turadi, uning o’ng yelkasi ko’tarilgan ,
u o’ng oyog’ini oldinga o’ta chiqarib qo’ygan, chap oyoq qaerdadir orqada, polga
tayanmagan, havoda osilib qolgandek, bunday holatda dirijyorda mustahkam
gavda holati bo’lmaydi.
- agar dirijyorning o’ng qo’li ko’proq harakatlanib, chapi bog’langandek, erkin
bo’lmasa, unga ko’proq chap qo’l bilan dirijyorlik qilish kerak bo’ladi, toki u chap
qo’l kuchini his qilsin.
69
1 – Mavzu: Dirijyorlik sxemalari. Turli o’lchovlar sxemasi. Akapella asarini
o’rganish (4 soat).
REJA:
1. Dirijyorlik sxemalari.
2. Turli o’lchovlarga dirijyorlik qilish.
3. Akapella asarlari.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. V.A.Vaxromeev. Musiqaning elementar nazariyasi. T.: O`qituvchi, -1978-y.
2. I.Akbarov. Musiqa lug`ati. T.: -G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1987-y.
3. R.Tursunov., B.Shomagdieva. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. T.: -“TuronIqbol”, -2006-y.
4. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
MUTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Akapella haqida ma'lumot bering.
2. Dirijyorlikda o’lchovlar.
3. Xorga dirijyorlik.
MASHG’ULOTNI MAQSADI VA MAZMUNI:
Talabaning dirijyorlik sxemalarini o’zlashtirishi bo’yicha bilim va
malakalarini mustahkamlash.Yangi (akapella) asarni o’rganish.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
- Dirijyorlik postonovkasi bo’yicha talablarni takrorlash.
- dirijyorlik sxemalarini to’g’ri bajarish.
- 2/4, 3/4, 3/8, 6/8, 4/4 o’lchovlarga dirijyorlik qilish.
- semestr dasturidagi akapella asarini fortepianoda chalish, eshitish,
dirijyorlik talablari bilan tanishish.
- dirijyorlik sxemalari talbalarga birinchi bosqichdan boshlab o’rgatib
kelinadi. Masalan: 2/4 o’lchov, 3/4 o’lchov, 4/4 o’lchovlar bir biridan juda katta
farq qiladi.
- talabalar qo’l xarakatlari bilan ko’rsatilgan dirijyorlik setkalarini aniq va
ravon amalga oshirish kerak.
- akapella bu jo’rsiz ijro, bunda xor jamoasi birir bir asarni kontsertmeystr
ishtirokisiz ovoz partiyalari orqali ijro etadi.
70
2 – Mavzu: Akapella asarni ovoz partiyalarin yod olish va fortopiano
jo’rligida dirijyorlik qilish (2soat).
REJA:
1. Ovoz partiyalari.
2. Tenor, Bas, Alt, Saprano.
3. Akapella asarlariga dirijyorlik.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. R.Tursunov., B.Shomagdieva. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. T.: -“TuronIqbol”, -2006-y.
2. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
MUTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Erkaklar ovozi.
2. Ayollar ovozi.
3. Kontsertmeystr bilan ishlash.
MASHG’ULOTNI MAQSADI VA MAZMUNI:
Talabaning asarning fortepianoda chalish (ashula yo’lini) va kuylash
malakalarini shakllantirish.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
- talabaning asarning mustaqil ravishda o’rganganlik, ya'ni darsga
tayyorligini tekshirish.
- dirijyorlik sxemalarini to’g’ bajarish.
- xato va kamchiliklarini tahil qlish hmda yanada e'tibor qlinadigan
masalalar bo’yicha ko’rsatmalar berish.
- ovoz partiyalarini yoddan kuylash.
- kontsertmeytr jo’rligida dirijyorlik qlish.
- jo’rsiz dirijyorlik qlish.
- asarni to’liq va puxta o’rganish yuzasidan vazifa va topshiriqlar berish.
- o’quv vazifalarining murakkablashuvi musiqiy materialning xususiyalari
bilan bog’liq: sust, mo’tadil, tez suratdagi asarlani o’qish, bir ovozli, ikki ovozli,
uch ovozli, ikki ijroning jo’rligini bayon qilishning sodda va murakkabligi va
boshqalar.
- xor ustida ishlash – yaxshi jarayon bo’lib badiiy obraz va ijrochilikka
sekin-astalik bilan kirib borishdir. Xor asarlar ko’pincha she'riy matnda yoziladi,
shuning uchun uni o’qiyotgan vaqtda mazmuning emotsionaya – ma'nomsini his
etish kerak.
71
3 – Mavzu: Ladni his etish. Uch tovushlikni kuylash.
Jo’rsiz asar (akapella) ga dirijyorik qilish «Yoshligim» (2-soat).
REJA:
1. Lad uch tovushligi.
2. Lad xaqida tushuncha.
3. Jo’rsiz ijro.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. I.Akbarov. Musiqa lug`ati. T.: -G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1987-y.
2. R.Tursunov., B.Shomagdieva. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. T.: -“TuronIqbol”, -2006-y.
3. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
MUTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Do, Mi, Sol uch tovushligi.
2. Lad nima?
3. Dirijyor va kotsertmeystr.
MASHG’ULOTNI MAQSADI VA MAZMUNI:
Jo’rsiz ijroga dirijyorlik qilishda ladni his etishni ahamiyotini tushunish
his etishga o’rganish.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
- lad haqida tushunchalarni qaytarish, hamda mustahkamlash.
- lad uch tovushliklarini kuylash, xotirada saqlab qolishga o’rgatish.
- lad uch tovushligida kuylash orqali a’kapella asarga temp berishga
tayyorlash.
- musiqa jo’rligida jo’rsiz asarga dirijyorlik ustida ishlash.
- xor jamoasining texnik imkoniyatlari xor tarkibi (kuylovchi ovozlar
tabiaiti, diapazoni, tessitura o’quvchi ovozlar) ansambl va xor tuzilishi
qonuniyatlari
(ohangdorlik,
diktsiya
orfoetiya
qoidalari)
repetittsiya
boshlanishigacha xor asarlarini o’zlashtirishda usul va uslub ahamiyati.
- akapellaga dirijyorlik qilishda, dirijyordan katta ma'suliyat etiladi.
Erkaklar ovozi bas tenor yuqorida, ayollar ovozi alt saprana pasta joylashgan
bo’ladi. Shuningdek asardagi har bir ovoz partiyalarini qo’l harakatlari yordamida
aniq va ravshan ifodalash dirijyordan katta mahorat talab etadi.
72
4 – Mavzu: 3/4 o’lchovli asarlarga dirijyorik qilish.
«Alpomish» musiqali dramasidan «Alpomish va erlar xori»
Dirijyorlik texnikasi (2 soat).
REJA:
1. 2/4 o’lchoviga dirijyorlik harakatlari.
2. Sanoqlarni 1i, 2i sanash bilan dirijyorlik qilish.
3. 2/4 asar tempiga qarab dirijyorlik qilish.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Sh.Ro`ziev. Xorshunoslik. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti, -1987-y.
2. V.A.Vaxromeev. Musiqaning elementar nazariyasi. -T.: O`qituvchi, -1978-y.
MUTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Musiqada auftaktni roli.
2. Dirijyorlikda diqqat ijro harakati.
3. Dirijyorlik harakatini yakunlash.
MASHG’ULOTNI MAQSADI VA MAZMUNI:
Semestr dasturidagi 2/4 o’lchovli asarni o’rganish, dirijyorlik qilish
jarayonida dirijyorlik texnikasi ustida ishlash.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
- asarni ijro yo’lini fortopionoda chalib o’rganish.
- dirijyorlik talablari yuzasidan tahlil qilish.
- asarli jumlalar (qism) ga bo’lib o’rganish.
- dirijyorlik texnikasi ustida ishlash. (auftakt, ijroni boshlash, tugallash,
temp, ritm, dinamik tuslar, xorga dirijyorlik qilish ko’rsatmasi).
- Ovoz jarangini vujudga keltiruvchi harakat ishoralariga oldindan hozirlik
ko’rilishi kerak, har bir alohida holat xarakteri keyingi jaranglaydigan tovushga
bog’lig va ular bilan aniqlanadi. Bunday tayyorgarlik auftakt hisoblanadi.
Auftaktlarning izchil zanjiri tufayli dirijyor oldindan o’z ijodiy maqsadlarini bera
olishga qodir. Auftakt to’liq va yarim bo’ladi. To’liq auftaktlarda ohang vaznining
to’liq hissalari, yarim auftaktlarda esa, to’liq davomli bo’lmagan hissalar
ko’rsatiladi. Dirijyor auftaktni qo’llab asar ijrosini boshlanishini yoki uning
qismlarini ko’rsatadi, musiqiy qurilishning boshlanishini takidlab, epizodlar,
iboralar, ba'zan xatto ohangni ham ko’rsatadi.
73
5 – Mavzu: 3/4, 4/4 o’lchovli asarlarga dirijyorik qilish.
Dinamika, ritm, temp o’zgarishlarini ifodalash.
«Ulug’ Vatan» (4 soat).
REJA:
1. 3/4 o’lchoviga dirijyorlik harakatlari.
2. Dirijyorlikda temp.
3. Ritm tushunchasi.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. R.Tursunov., B.Shomagdieva. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. T.: -“TuronIqbol”, -2006-y.
2. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
MUTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Dirijyorlik texnikasi.
2. Dirijyorlikda qo’l xarakatlari.
3. Asar harakterini ochib berish.
MASHG’ULOTNI MAQSADI VA MAZMUNI:
3/4, 4/4 o’lchovidagi asarlarga dirijyorlik qilish jarayonida dinamik,
ritmik, temp o’zgarishlarini o’z vaqtida dirijyorlik harakatlarida ifodalash.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
- 3/4, 4/4 o’lchovidagi asarlarni ma'lum qismlari bilan ishlanadi.
- qo’shimcha vazifa, topshiriq va ko’rsatma beriladi.
- asarlarga dirijyorlik qilishni puxta o’zlashtirish ko’rsatmalari.
- asarlardagi dinamik, ritmik, temp o’zgarishlarini ko’rsatish malakalari
ustida ish olib boriladi.
- asar xarakterini ochib berishda temp, o’lchov, dinamik belgilar
ahamiyatini tushuntirish.
- murakkab tuzilma va suratlar to’r hosil qiladi, ular sodda o’lchamli yoki
ohang vazni hissalari teng guruhi, masalan: sanoq hissalari guruhlari 2+2, 4+4,
3+3, 3+3+3, hili va o’n ikki hissali o’lcham. Murakkab turda dirijyorlik xabari har
bir ohang vazni hissasiga beriladi. U qanchalik aniq ravshan bo’lsa, undagi
shtrixlar, jo’shqinliq, ritmika va boshqa ma'no beruvchi elementlarni idrok qilish
shuncha oson kechadi. Murakkab to’rlarda sust hissalar kuchli va nisbatan kuchli
hissalarni takrorlaydi.
74
6 – Mavzu: Asarlarni ovoz partiyalarini yod olish va
yoddan dirijyorlik qilish (2 soat).
REJA:
1. Xor partiyalari.
2. Dirijyorlik qobiliyati.
3. Dirijyorlikda imo – ishora.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. I.Akbarov. Musiqa lug`ati. T.: -G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1987-y.
2. R.Tursunov., B.Shomagdieva. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. T.: -“TuronIqbol”, -2006-y.
3. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
MUTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Akapella asarga ton berish.
2. Asarlarni taxlil qilish.
3. Ovoz partiyalarinig turi.
MASHG’ULOTNI MAQSADI VA MAZMUNI:
Dastur talablariga ko’ra asarlarga dirijyorlik qilishda ularni har tamonlama
(badiiy-qoyaviy, nazariy) o’rganish ko’zda tutiladi.asrga yoddan dirijyorlik qilish,
uni badiiy o’zlashtirishni muhim omili sanaladi.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
- talabaning dasturdagi asarlarning ovoz partiyalarini yod olganligi
tekshirish.
- kontsertmeystr jo’rligida ushbu yo’nalishda mashg’ulot olib borish.
- asarlarning ma'lum qismlariga yoddan dirijyorlik qilish.
- asarning to’laqonligicha o’zlashtirish uchun uni yoddan bilish kerak.
Fortepianoda birinchi jumlani ifodalash qilib (ijro etish, chalish jarayonida musiqiy
matnni eslab qolish, birinchi jumlani yoddan chalib berish). Partiturani chalish
va solfedjio alti partiyasini kuylab berish, (solfedjioni yoddan chalish va
kuylash)ni esdan chiqarmasligimiz lozim. To’rt hissali (setka). To’rt hissali to’rda
boshqalardan kuchliroq hissa–uchunchisi qo’shiladi.
75
7 – Mavzu: Takt turli hissalarida ijroni boshlash va uzish.
Dasturdagi asarlarni o’zlashtirish.
O’rganilgan asarlarni badiiy ta'sirchang dirijyorlik qilish (4 soat).
REJA:
1. Taktlar haqida ma'lumot.
2. Auftakt tushunchasi.
3. Mimika tushunchasi.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. -T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
2. O`rta Osiyo va Qozog’iston xalq xorlari. B.Umidjonov xor uchun qayta
ishlagan. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti. -1980-y.
MUTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. 3/4 va 4/4 asarlarga dirijyorlik.
2. Xor partiturasi ustida ishlash.
3. Asarning g’oyaviy mazmuni.
MASHG’ULOTNI MAQSADI VA MAZMUNI:
Asarning turli taktlarida uzish va boshlash dirijyorlik texnikasini muhim
shartlaridan bo’lib, mashg’ulotda unga asosiy e'tibor qaratiladi.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
- taktning turli hissalarida 2, 3, 4 ijroni boshlash va uzish.
- ijroni “uzish”ni o’zlashtirish.
- ijroni boshlash va uzishda auftakt ko’rsatmasi.
- dasturdagi a’kapella va jo’rli asarlar bilan ishlash.
- bilim oluvchilarning vazifasi orttirilgan bilim va malakalarini amalda
qo’llashdir. Boshlovchi dirijyorning mustaqilligining shakllanishi, bosqichmabosqich amalga oshadi. Avvalo asarning ijrochilik vazifalarini bajarishga mos
harakat ishoralarini mustaqil tanlash kerak. Undan keyin asarning g’oyaviy –
badiiy mazmunini o’rganadi. Uning musiqiy-ifodalovchi vositalarini tahlil
qilishga, vokal-xor qiyinchiliklarini aniqlash lozim. Muhokama va baxs shaklidagi
jamoa bo’lib o’tkaziladigan mashg’ulotlar ham dirijyorning tafakkuri rivojida katta
foyda keltiradi. Talabaning o’z ustida ishlashi, dirijyorlik, xor dirijyorligiga doir
yangi adabiyotlar bilan tanishishi ham mahorat oshishida asosiy omil hisoblanadi.
76
8 – Mavzu: Semestr dasturini taxlil qilish, fortopianada
o’rganish, ovoz partiyalarini yod olish «Yali - yali» (4 soat).
REJA:
1. Dirijyorlikda ritmni his qilish.
2. Asarni ashula yo’li.
3. Fortepianoda xor partitura ijrosi.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. V.A.Vaxromeev. Musiqaning elementar nazariyasi. T.: O`qituvchi, -1978-y.
2. I.Akbarov. Musiqa lug`ati. T.: -G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1987-y.
3. R.Tursunov., B.Shomagdieva. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. T.: -“TuronIqbol”, -2006-y.
4. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
MUTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Akkortlar va xor ovozlarini kuylash.
2. Musiqiy asar tahlili va dirijyorlik.
3. Dirijyorlik sxemalariga rioya qilish.
MASHG’ULOTNI MAQSADI VA MAZMUNI:
Semestr uchun tahlangan asarlarni dirijyorlik talablari bilan talabani
tanishtirish.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
- akapella asarinin o’rganish yuzasidan tushunchalar.
- turli asarlarni fortepianada ashula yo’lini chalib o’rganish.
- asarlarga dirijyorlik qilish rejasini yozish.
- kontsertmeystr jo’rligida asarlarga dirijyorlik qilish.
- akapella asarga tahlil qilish.
- oddiy o’lchovli 3/4, 6/8 asarni dirijyorlik sxemasi ustida ishlash (4-5daqiqa)
- asar ijro yo’lini fortopianoda chalish (10-15-daqiqa). Bunda nota savodi
fortepiano klaviaturasi, oktavalar, notalar cho’zimi, sanalishi, sanab chalish,
klavatiaturadan notalar joylashish o’rnini aniqlash va hakozalarga rioya qilinadi:
- 3/4, 6/8 o’lchovli asarni ma'lum bir qismiga dirijyorlik qilish:
- musiqa jo’rligida qo’shiq so’zlarini kuylab dirijyorlik qilish:
- dirijyorlik to’rini egallash ohang vaznining sodda tuzilmasidan
boshlanadi. “Oddiy to’rlar”, -deb yozgan edi G.A.Olxov bir, ikki, uch sanoq
hissalarining ketma-ketligini aks ettirib, ulardan faqat bittasi kuchli bo’lib, bir
hissali, uch hissali metrlarga mos keldi.
77
9 – Mavzu: Akapella asarni fortepianada chalib kuylash.
Ovoz partiyalarini yod olish. Kontsertmeystr
jo’rligida dirijyorlik qilish (4 soat).
REJA:
1. Dirijyor va kontsertmeystr.
2. Ovoz partiyalariga dirijyorlik.
3. Dirijyorlik holati.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Sh.Ro`ziev. Xorshunoslik. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti, -1987-y.
2. V.A.Vaxromeev. Musiqaning elementar nazariyasi. -T.: O`qituvchi, -1978-y.
MUTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Akkortlar va xor ovozlarini kuylash.
2. Musiqiy asar tahlili va dirijyorlik.
3. Dirijyorlik sxemalariga rioya qilish.
MASHG’ULOTNI MAQSADI VA MAZMUNI:
Talabani asarni mustaqil o’rganishga o’rgatish. Fortepianada chalish
malakalarini shakllantirish.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
- akapella asarni ovoz partiyalarini fortopianada chalib kuylash.
- asar ma'lum qismini ikki qo’lda chalish va kuylash.
- bir ovozni chalib ikkinchi ovozni kuylash.
- kontsertmeystr jo’rligida dirijyorlik qilish.
- talabaning asarning mustaqil ravishda o’rganganlik, ya'ni darsga
tayyorligini tekshirish.
- dirijyorlik sxemalarini to’g’ri bajarish.
- xato va kamchiliklarini tahlil qilish hamda yanada e'tibor qilinadigan
masalalar bo’yicha ko’rsatmalar berish.
- ovoz partiyalarini yoddan kuylash.
- kontsertmeystr jo’rligida dirijyorlik qilish.
- asarni to’liq va puxta o’rganish yuzasidan vazifa va topshiriqlar berish.
- o’quv vazifalarining murakkablashuvi musiqiy materialning xususiyalari
bilan bog’liq sust, mo’tadil, tez suratdagi asarlani o’qish, bir ovozli, ikki ovozli,
uch ovozli, ikki ijroning jo’rligini bayon qilishning sodda va murakkabligi va
boshqalar.
78
10 – Mavzu: 2/4 o’lchoviga asar bilan ishlash.
Dinamika , boshqa ifoda vostilarini
dirijyorlik harakatlarida ko’rsatish «Yoshligim» (4 soat).
REJA:
1. Dirijyorlikda temp.
2. Dinamik belgilarning roli.
3. O’lchov turlari.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. V.A.Vaxromeev. Musiqaning elementar nazariyasi. -T.: O`qituvchi, -1978-y.
2. I.Akbarov. Musiqa lug`ati. -T.: -G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1987-y.
MUTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. 2/4 ulchovli asarlar bilan ishlash.
2. Dirijyorlik belgilari.
3. Xor bilan ishlash.
MASHG’ULOTNI MAQSADI VA MAZMUNI:
Dasturdagi asarlarni o’rganish davomida asar badiiy mazmunini ochishga
xizmat qiluvchi ifoda vositalarini dirijyorlik harakatlarida ko’rsatishga o’rgatish.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
- 2/4 asarini fortepianoda chalish.
- asarini ovozlarini yoddan kuylash.
- asarni kantsertmeyster jo’rligida dirijorlik qilish.
- dirijyorlik texnikasi ustida ishlash.
- 2/4 o’lchovidagi asar bilan ishlash, bunda o’qituvchiga ergashib
dirijyorlik qilish va so’ngra mustaqil dirijyorlik qilish orqali amalga oshirish:
- Xorni boshqarishda mimika katta rol o’ynaydi, u ma'nodor bo’lib, bodiiy
obrazni ochib berishda yordam beradi. Asosiysi – yuzni burishtirmaslik. Dirijyor
artikulyatsiyasi ham ijroni ma'nodorligini oshiradi, og’iz haraktlari bilan u xorga
tovush xarakterini eslatadi, diktsiyaning aniq, ravon bo’lishiga erishishda yordam
beradi. Dirijyor imo-ishoralari eguluvchang, sodda, ma'nodor, aniq va ravshan
bo’lishi kerak. Boshlovchi dirijyor avvalo dirijyorlik apparatini qo’yishni, so’ngra
esa dirijyorlik texnikasini o’rganishi kerak.
79
11 – Mavzu: Semestr dasturini taxlil qilish, fortopianada
o’rganish, ovoz partiyalarini yod olish «Og’odorom» (4 soat).
REJA:
1. Dirijyorlikda ritmni his qilish.
2. Asarni ashula yo’li.
3. Fortepianoda xor partitura ijrosi.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. V.A.Vaxromeev. Musiqaning elementar nazariyasi. T.: O`qituvchi, -1978-y.
2. I.Akbarov. Musiqa lug`ati. T.: -G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1987-y.
3. R.Tursunov., B.Shomagdieva. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. T.: -“TuronIqbol”, -2006-y.
4. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
MUTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Akkortlar va xor ovozlarini kuylash.
2. Musiqiy asar tahlili va dirijyorlik.
3. Dirijyorlik sxemalariga rioya qilish.
MASHG’ULOTNI MAQSADI VA MAZMUNI:
Semestr uchun tahlangan asarlarni dirijyorlik talablari bilan talabani
tanishtirish.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
- akapella asarinin o’rganish yuzasidan tushunchalar.
- turli asarlarni fortepianada ashula yo’lini chalib o’rganish.
- asarlarga dirijyorlik qilish rejasini yozish.
- kontsertmeystr jo’rligida asarlarga dirijyorlik qilish.
- akapella asarga tahlil qilish.
- oddiy o’lchovli 3/4, 6/8 asarni dirijyorlik sxemasi ustida ishlash (4-5daqiqa)
- asar ijro yo’lini fortopianoda chalish (10-15-daqiqa). Bunda nota savodi
fortepiano klaviaturasi, oktavalar, notalar cho’zimi, sanalishi, sanab chalish,
klavatiaturadan notalar joylashish o’rnini aniqlash va hakozalarga rioya qilinadi:
- 3/4, 6/8 o’lchovli asarni ma'lum bir qismiga dirijyorlik qilish:
- musiqa jo’rligida qo’shiq so’zlarini kuylab dirijyorlik qilish:
- dirijyorlik to’rini egallash ohang vaznining sodda tuzilmasidan
boshlanadi. “Oddiy to’rlar”, -deb yozgan edi G.A.Olxov bir, ikki, uch sanoq
hissalarining ketma-ketligini aks ettirib, ulardan faqat bittasi kuchli bo’lib, bir
hissali, uch hissali metrlarga mos keldi.
80
12 – Mavzu: 3/4, 4/4 o’lchovli asarlarga dirijyorlik qilish.
Dirijyorlik texnikasi ustida ishlash (4 soat).
REJA:
1. 3/4, 4/4 o’lchovli sxemalar.
2. Ovoz partiyalariga qo’l harakati bilan dirijyorlik.
3. Dirijyorlik texnikasini oshirish.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. R.Tursunov., B.Shomagdieva. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. T.: -“TuronIqbol”, -2006-y.
2. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
MUTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Badiiy ta'sirchan dirijyolik.
2. Dirijyorlik qoidalari.
3. Dirijyorlik sxemalariga rioya qilish.
MASHG’ULOTNI MAQSADI VA MAZMUNI:
Semestr dasturidagi asarlarni o’rganish va dirijyorlik qilish, o’quv dasturi
talablarini o’zlashtirish.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
- asarlarni fortopianaoda chalish.
- ovozlarni yoddan kuylash.
- kontsertmeystr jo’rligida dirijyorlik qilish.
- 3/4 va 4/4 o’lchoviga dirijyorlik sxemasini qo’lda bajarilishi ustida
ishlash.
- fortepianoda chalish va kuylash.
- asarni oxirigacha dirijyorlik qilish.
- asarning to’laqonligicha o’zlashtirish uchun uni yoddan bilish kerak.
Fortepianoda birinchi jumlani ifodalash qilib (ijro etish, chalish jarayonida musiqiy
matnni eslab qolish, birinchi jumlani yoddan chalib berish). Partiturani chalish
va solfedjio alt partiyasini kuylab berish, (solfedjioni yoddan chalish va kuylash)ni
esdan chiqarmasligimiz lozim. To’rt hissali (setka). To’rt hissali to’rda
boshqalardan kuchliroq hissa –uchunchisi qo’shiladi.
- xor ustida ishlash yaxshi jarayon bo’lib badiiy obraz va ijrochilikka
sekin-astalik bilan kirib borishdir. Xor asarlar ko’pincha she'riy matnda yoziladi,
shuning uchun uni o’qiyotgan vaqtda mazmunining emotsional ma'nosini his etish
kerak.
81
13 – Mavzu: Akapella asarining umumiy, nazariy tahlil qilish.
Dasturdagi asarlarni to’liq o’rganish, badiiy
ta'sirchan dirijyorlik qilish (2 soat).
REJA:
1. Ovoz partiyalari va turlari.
2. Xorda ayollar ovozi.
3. Akapella asarlariga dirijyorlik.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. I.Akbarov. Musiqa lug`ati. T.: -G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1987-y.
2. R.Tursunov., B.Shomagdieva. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. T.: -“TuronIqbol”, -2006-y.
3. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
MUTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Jo’rsiz dirijyorlik.
2. Ovoz partiyalarini yod olish.
3. Dinamik belgilarini qo’l harakatlarida ko’rsatish.
MASHG’ULOTNI MAQSADI VA MAZMUNI:
Talabalarni asarlarini tahlil qilishga o’rgatish, tahlil turlari bilan
tanishtirish.
MASHG’ULOTNING BORISHI:
- akapella asarni umumiy tahlil (asar janri, mavzusi, g’oyaviy mazmuni,
shakli, muammolari, hamda ijro turiga mosligi) qilish.
- jo’rsiz asarni nazariy tahlil (tonalligi , o’lchovi, tempi, dinamik belgilar,
repriza, volta, fermata) va hakazo...
- asarlarga badiiy ta'sirchan dirijyorlik qilish.
- xor san'ati xususiyatlari va qonuniyatlri bilimi: marom (temp) ning
ma'nodorlik va shakllovchi vazifasi, agogikalar, jo’shqinlik va frazirovka (vokal
nutq turlanish qonuniyatlari), shtrixlar (ovozshunoslik xarakteri, turli usullarning
ma'no-mazmunli ahamiyati), tovush chiqarish usuli nuqta (kulminatsiya) aniqlab
olish. (Umumiy, qisman ularning munosabati, o’sishidagi o’rni, ijrochilik usullari).
Tushungan holda manual texnikani shaklantirishda zarur bilimlar dirijyorlik
jarayoni haqida axborot, harakatlarning hosil bo’lish tarixi, tovush haqidagi
axborot, harakat belgilari bilan yetkazish qonuniyati, dirijyorlik apparatini
joylashtirishning asosiy tamoyillari (reja, pozitsiya, vaziyat).
82
1-mavzu: Dastur asarlarini tahlil qilish, dirijyorlik
rejalarini belgilash (4 soat).
REJA:
1. Dastur tanlash.
2. Dirijyorlik qoidalari.
3. Asarlar tahlili.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Sh.Ro`ziev. Xorshunoslik. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti, -1987-y.
2. V.A.Vaxromeev. Musiqaning elementar nazariyasi. -T.: O`qituvchi, -1978-y.
3. I.Akbarov. Musiqa lug`ati. -T.: -G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1987-y.
MUSTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Dirijyor kim?
2. Dirijyorning vazifalari nimalardan iborat?
3. Berilgan asarni tahlil qilib bering.
MAShG`ULOT MAQSADI VA MAZMUNI:
Talabalarning bilimini e'tiborga olib, asarlar tanlash va uni tahlil qilib
o`rganib chiqish, xorga dirijyorlik qilish haqida tushunchalar berish.
MAShG`ULOTNI BORIShI:
Semestr uchun asarlar tanlash. Talabaning iqtidoriga qarab asarlar berish.
2/4 o`lchoviga xos asarlar tanlash. 3/4 o`lchovidagi asarlarni tanlab ko`rsatmalar
berish. 4/4 o`lchovidagi asarlarga dirijyorlik qilishni o`rganish. Dirijyorlik
postanovkasi, dirijyorlik san'ati, dirijyorning o`rni va ahamiyati haqida
tushunchalar berish. Dirijyorlik qilish paytida bosh, gavda, qo`l, oyoq, yelka, bilak,
ko`z kabi a'zolarni harakatlari va harakatlantirish qoidalariga rioya qilish haqida
ko`rsatmalar berish.
83
2-mavzu: A’kapella asarni fortepianoda chalib kuylash.
O`qituvchi yordamida dirijyorlik qilish (4 soat).
REJA:
1. Ovoz partiyalari turlari.
2. Xalq qo`shiqlarining ahamiyati.
3. A’kapella asarini fortepianoda chalish.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Q.Mamirov., U.Rahimov. Quyosh yurtim. -T.: -TDPU. -1999-y.
2. M.Nasimov. Dehqonga ta'zim. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1978-y.
3. B.Umidjonov. Oltin vodiy. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1989-y.
MUSTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. A’kapella janrida ijod qilgan kompozitorlardan kimlarni bilasiz?
2. B.Umidjonov qayta ishlagan «Chimbay» qo`shig`ini taqlil qilib bering.
3. Dinamika deganda nimani tushunasiz?
MAShG`ULOT MAQSADI VA MAZMUNI:
Talabalarga o`zbek xalq qo`shiqlari va qardosh xalqlar qo`shiqlarini
o`rgatishning ahamiyati haqida tushuncha berish. A’kapella asariga dirijyorlik qili
shva o`rganish malakalarini shakllantirish.
MAShG`ULOTNI BORIShI:
Har bir o`rganilayotgan asarni nazariy va amaliy tahlil qilib, dirijyorlik
qilishni o`rganish. Har bir ovoz partiyalarini alohida-alohida fortepianoda chalishni
o`rganish. Ayollarning alt ovoz partiyasini fortepianoda chalib, soprano ovozini
kuylashni o`rganish yoki erkaklarning tenor ovozini bir qo`lda chalib, bas
partiyasini kuylash. Asarni to`liq o`rganib dirijyorlik qilib kuylashni o`rganish.
Dinamik belgilarga ahamiyat berib, dirijyorlik holatida rioya qilish.
84
3-mavzu: A’kapella asariga ton berish qoidalarini o`rganish (4 soat).
REJA:
1. A'kapella – jo`rsiz xorning ahamiyati.
2. A'kapella asariga dirijyorlik.
3. O`zbek xalq qo`shiqlari va qardosh xalqlar qo`shiqlari.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Sh.Ro`ziev. Xorshunoslik. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti, -1987-y.
2. V.A.Vaxromeev. Musiqaning elementar nazariyasi. -T.: O`qituvchi, -1978-y.
3. I.Akbarov. Musiqa lug`ati. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1987-y.
MUSTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Soprano va alt ovozlari haqida qanday tushunchaga egasiz?
2. Ayollar ovozining xususiyati qanday?
3. Aralash xor deganda nimani tushunasiz?
MAShG`ULOT MAQSADI VA MAZMUNI:
A'kapella haqida aniq tushunchaga ega bo`lib, o`zbek xalq qo`shiqlarini
ko`p ovozli kuylash va asarga ton berishni o`rganish.
MAShG`ULOTNI BORIShI:
A'kapella asarining umumiy tahlil (asar janri, mavzusi, g`oyaviy mazmuni,
shakli, muammolari hamda ijro turiga mosligi) qili shva asarga ton berishni
o`rganish. Tanlangan asarni tanalligini aniqlash va o`sha tonallikda ovoz sozlash
mashg`ulotlarini olib borish. Asarda uchraydigan dinamik belgilarni aniqlab, unga
dirijyorlik davomida rioya qilish. A'kapella asarining tonalligi, o`lchovi, tempi
hamda ijro turini aniqlab badiiy ta'sirchan ijro qilish.
85
4-mavzu: 2/4, 3/4 o`lchovli asarlarga dirijyorlik qilish(4 soat).
REJA:
1. 2/4, 3/4 o`lchoviga dirijyorlik harakatlari.
2. Sanoqlarni 1 i, 2 i sanash bilan dirijyorlik qilish.
3. Asarlar tempiga qarab dirijyorlik qilish.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Sh.Ro`ziev. Xorshunoslik. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti, -1987-y.
2. V.A.Vaxromeev. Musiqaning elementar nazariyasi. -T.: O`qituvchi, -1978-y.
3. I.Akbarov. Musiqa lug`ati. -T.: -G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1987-y.
MUSTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Musiqada auftaktning roli.
2. Dirijyorlikda diqqat ijro harakati.
3. Dirijyorlik harakatini yakunlash.
MAShG`ULOT MAQSADI VA MAZMUNI:
Semestr dasturidagi 2/4, 3/4 o`lchovli asarni o`rganish, dirijyorlik qilish
jarayonida dirijyorlik texnikasi ustida ishlash.
MAShG`ULOTNI BORIShI:
Asarni ijro yo`lini fortepianoda chalib o`rganish. Dirijyorlik talablari
yuzasidan tahlil qilish. Asar jumlalar (qism) ga bo`lib o`rganish. Dirijyorlik
texnikasi ustida ishlash (auftakt, ijroni boshlash, tugallash, temp, ritm, dinamik
tuslar, xorga dirijyorlik qilish ko`rsatmasi). Ovoz jarangini vujudga keltiruvchi
harakat ishoralariga oldindan hozirlik ko`rish kerak. Har bir alohida holat xarakteri
keyingi jaranglaydigan tovushga bog`liq va ular bilan aniqlanadi. Bunday
tayyorgarlik auftakt hisoblanadi. Auftaktlarning izchil zanjiri tufayli dirijyor
oldindan o`z ijodiy maqsadlarini bera olishga qodir. 2/4, 3/4 o`lchovli asarlarni
tahlil qilib dirijyorlik qoidalariga asosan o`zlashtirish.
86
5-mavzu: 4/4, 7/6, 9/8 o`lchovli asarlarga dirijyorlik qilish.
Dinamika, ritm, temp o`zgarishlarini ifodalash (2 soat).
REJA:
1. 4/4 o`lchoviga dirijyorlik harakatalari.
2. 7/4 o`lchoviga dirijyorlik harakatalari.
3. 9/8 o`lchoviga dirijyorlik harakatalari.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Q.Mamirov., U.Rahimov. Quyosh yurtim. -T.: -TDPU. -1999-y.
2. M.Nasimov. Dehqonga ta'zim. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1978-y.
3. B.Umidjonov. Oltin vodiy. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1989-y.
MUSTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Dirijyorlik texnikasi.
2. Dirijyorlikda qo`l harakatlari.
3. Ifoda vositalari.
MAShG`ULOT MAQSADI VA MAZMUNI:
4/4, 7/4, 9/8 o`lchovdagi asarlarga dirijyorlik qilish jarayonida dinamik,
ritmik, temp o`zgarishlarini o`z vaqtida dirijyorlik harakatlarida ifodalash.
MAShG`ULOTNI BORIShI:
4/4, 7/4, 9/8 o`lchovidagi asarlarning ma'lum qismlari o`rganiladi. Ushbu
o`lchovlar haqida tushuncha berilib dastur asarlari misolida dirijyorlik qilinadi.
Asarlarga to`liq va puxta o`rganish uchun ko`rsatmalar berish. Asarlar xarakterini
ochib berishda temp, o`lchov, dinamik belgilar ahamiyatini tushuntirish. Murakkab
tuzilma va sur'atlar to`g`risida to`r hosil qiladi, ular sodda o`lchamli yoki ohang
vazni hissalari teng guruhi, masalan: sanoq hissalari guruhlari 2+2, 4+4, 3+3,
3+3+3 xili va o`n ikki hissali o`lcham. Murakkab turda dirijyorlik xabari har bir
ohang vazni hissasiga beriladi.
87
6-mavzu: Turli nyuanslarda dirijyorlik qilish.
Dastur asarlari bilan ishlash (4 soat).
REJA:
1. Asarlar xarakterini qo`l harakatlarida ko`rsatish.
2. Turli yo`nalishlarga dirijyorlik qilish.
3. Badiiy bezak tushunchasi.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Q.Mamirov., U.Rahimov. Quyosh yurtim. -T.: -TDPU. -1999-y.
2. M.Nasimov. Dehqonga ta'zim. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1978-y.
3. B.Umidjonov. Oltin vodiy. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1989-y.
MUSTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Musiqada dinamik belgilarning ahamiyati.
2. Nyuans haqida tushuncha.
3. Asarlar badiiy ijrosi.
MAShG`ULOT MAQSADI VA MAZMUNI:
Asarda uchraydigan turli nyuanslar aniqlab chiqib, kuylashni o`rganish.
MAShG`ULOTNI BORIShI:
Asarlarni to`liq o`rganib, dinamik belgilarga rioya qilgan holda dirijyorlik
qilish. Asarda uchraydigan bezaklar, ya'ni, nyuanslar haqida tushuncha berib,
kuylashni o`rganish. Har bir asarni fortepianoda chalib, tahlil qilish, asarni to`liq
dirijyorlik qilib, unda uchraydigan nyuanslarni to`liq tahlil qilish. Asarlarga
dirijyorlik qilishda temp, o`lchov, dinamik belgilarga ahamiyat berish. Asarni
to`laqonligicha o`zlashtirish uchun uni yoddan bilish, partiturani chalish va
solfedjiolab kuylashni bilish. Asar vazn tezligini auftaktlar tezligi orqali dirijyor
asarning uslubiy xususiyatlarini musiqiy obrazlarning g`oyaviy-badiiy mazmunini
aks ettiradi.
88
7-mavzu: Asarlar ovoz partiyalarini yod olish. A’kapella melodik va
garmonik akkordlarini kuylash. Yoddan dirijyorlik qilish (2 soat).
REJA:
1. Taktlar haqida ma'lumot.
2. Auftakt tushunchasi.
3. Mimika tushunchasi.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Q.Mamirov., U.Rahimov. Quyosh yurtim. -T.: -TDPU. -1999-y.
2. M.Nasimov. Dehqonga ta'zim. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1978-y.
3. B.Umidjonov. Oltin vodiy. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1989-y.
MUSTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Musiqada dinamik belgilar ahamiyati.
2. Nyuans haqida tushuncha.
3. Asarlar badiiy ijrosi.
MAShG`ULOT MAQSADI VA MAZMUNI:
Asarni turli taktlarida uzish va boshlash dirijyorlik texnikasini muhim
shartlaridan bo`lib, Mashg`ulotda unga asosiy e'tibor qaratiladi.
MAShG`ULOTNI BORIShI:
Taktning turli hissalarida 2, 3, 4 ijroni boshlash va uzush.
- ijroni uzushni o`zlashtirish.
- ijroni boshlash va uzushda auftakt ko`rsatmasi.
- dasturdagi a'kapella va jo`rli asarlar bilan ishlash.
- bilim oluvchilarning vazifasi orttirilgan bilim va malakalarini amalda
qo`llashdir. Boshlovchi dirijyorning mustaqil shakllanishi, bosqichma-bosqich
amalga oshadi. Avvalo asarning ijrochilik vazifalarini bajarishga mos harakat
ishoralarini mustaqil tanlash kerak. Undan keyin asarning g`oyaviy-badiiy
mazmunini o`rganadi. Uning musiqiy ifodalovchi vositalarini tahlil qilishga, vokalxor qiyinchiliklarini aniqlash lozim. Muhokama va baxs shaklidagi jamoa bo`lib
o`tkaziladigan mashg`ulotlar ham dirijyorning tafakkuri rivojida katta foyda
keltiradi. Talabaning o`z ustida ishlashi, dirijyorlik, xor dirijyorligiga doir yangi
adabiyotlar bilan tanishishi ham mahorat oshishida asosiy omil hisoblanadi.
89
8-mavzu:Dirijyorlik qilishda legato, non legato,
stakkato larni aniq ifodalash (6 soat).
REJA:
1. Templar.
2. Dirijyorlikda temp.
3. Ritm tushunchasi.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Q.Mamirov., U.Rahimov. Quyosh yurtim. -T.: -TDPU. -1999-y.
2. M.Nasimov. Dehqonga ta'zim. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1978-y.
3. B.Umidjonov. Oltin vodiy. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1989-y.
MUSTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Asar xarakterini ochib berish.
2. Dirijyorlikda diqqat-ijro harakati.
3. Templarni ahamiyati.
MAShG`ULOT MAQSADI VA MAZMUNI:
Dirijyorlik qilish jarayonida ifoda vositalaridan tempga alohida e'tibor
qaratib, temp o`zgarishlarini o`z vaqtida qo`l harakatlari orqali ko`rsatishni
o`rganish.
MAShG`ULOTNI BORIShI:
Musiqa asarining harakat tezligini templar orqali ifodalash. Templarga
legato, nonlegato va stokkatolarni asarlarni o`rganish jarayonida qo`llab, ular
haqida tushuncha berish. Qo`shimcha vazifa ko`rsatma va topshiriqlar beriladi.
Legato cho`zib, nonlegato og`ir, stakkato uzib-uzib kuylash haqida tushuncha
berish. Asar xarakterini ochib berishda tempning ahamiyatini tushuntirish.
Asarlarni so`zlarini yod olib to`liq dirijyorlik qilishni o`rganish. Kontsertmeystrga
berilayotgan auftakt orqali tempni ko`rsata olish.
90
9-mavzu: 5/8, 5/4 o`lchovlariga vazmin sur'atda “beshga”, tez sur'atda “ikki”
shaklda dirijyorlik qilish. Dastur bilan ishlash (4 soat).
REJA:
1. Templar haqida tushuncha.
2. 5/8, 5/4 o`lchovlariga dirijyorlik harakatlari.
3. Dirijyorlikda tez temp.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. R.Tursunov., B.Shomagdieva. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. -T.: -“TuronIqbol”, -2006-y.
2. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. -T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
3. O`rta Osiyo va Qozog’iston xalq xorlari. B.Umidjonov xor uchun qayta
ishlagan. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti. -1980-y.
MUSTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. 5/8, 5/4 o`lchovlariga qanday dirijyorlik qilinadi?
2. Xor partiturasi deganda nimani tushunasiz?
3. Vazmin va tez templar haqida tushuncha bering?
MAShG`ULOT MAQSADI VA MAZMUNI:
5/8, 5/4 o`lchovlari haqida tushuncha berish, dirijyorlik qilish jarayonida
templarda tez-alegro tempiga dirijyorlik qilishni o`rganish.
MAShG`ULOTNI BORIShI:
5/8, 5/4 o`lchovlari haqida tushuncha beriladi. Asarning ma'lum qismlari
ishlanadi. Templar haqida tushuncha musiqaning harakat tezligi bu temp deb
ataladi. Templarda tez – allegroga dirijyorlik qilish o`rganiladi. Bunda dirijyor
holati qo`l harakatlari va auftaktlarga e'tibor qaratiladi. Avvalo asarning ijrochilik
vazifalarini bajarishga mos harakatlari ishoralari mustaqil tanlash kerak.
Talabalarning o`z ustida ishlashlari, dirijyorlik, xor dirijyorligiga doir yangi
adabiyotlar bilan tanishishi ham mahorat oshishiga asosiy omil hisoblanadi.
91
10-mavzu: Semestr dasturidagi asarlarni to`liq o`zlashtirish.
Yoddan dirijyorlik qilish (4 asar) (4 soat).
REJA:
1. Dirijyorlik 2/4, 3/4, 4/4 o`lchovlari.
2. Dirijyorlik apparati.
3. Qo`l harakatlari.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. -T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
2. O`rta Osiyo va Qozog’iston xalq xorlari. B.Umidjonov xor uchun qayta
ishlagan. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti. -1980-y.
MUSTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. O`lchovlarning bir-biridan farqi.
2. Dirijyorlikda imo-ishoraning ahamiyati.
3. Dirijyorlik holati.
MAShG`ULOT MAQSADI VA MAZMUNI:
Turli o`lchovda yozilgan asarlarga dirijyorlik qilish qoidasi, o`lchov sxemasi
va uni qo`lda ifodalash ko`nikmalari ustida ishlash, asarni chalish va kuylash.
MAShG`ULOTNI BORIShI:
Turli o`lchovdagi asarlar bilan tanishish (asar janri, mavzusi, mazmuni,
o`lchovi, tonalligi, tempi, tuzilishi, mualliflari va ho kazo).
- o`lchovlar dirijyorlik sxemasi va uni qo`l harakatlarida ifodalanishi.
- asarni 8-12 taktini (biror qismi) ni fortepianoda chalish, ijro yo`lini
o`rganish.
- o`qituvchi ko`rsatmasi bilan unga ergashib dirijyorlik qilish.
- dirijyorlik qilishdaoldingi malakalarda hosil qilingan va egallangan
bilimlarni amalda qo`llash.
- dirijyor to`g`ri, o`ng oyog`iga tayangan holda turadi, oyoq sal oldinga surib
qo`yiladi. Oyoqlar dirijyor uchun tarang tayanch holatni yuzaga keltirib og`irlik
tomonlarga tushmasligi kerak. Oyoqlarni o`ta keng qilib qo`yish ham bir-biriga
taqab qo`yish ham mumkin emas. Musiqa tezligiga tizzalarni bukish, turgan joydan
yurish mumkin emas. Dirijyor boshni shunday ushlash kerakki, bunda iyaklar
ko`tarilgan, ko`zlar xorga tilgan, hammani ko`ra olish uchun boshni to`g`ri ushlash
uni erkin bura olishi, xor partiyalariga bemalol murojaat qila olishi kerak.
92
11-mavzu: Semestr uchun berilgan dasturni nazariy va dirijyorlik qoidalari
nuqtai-nazaridan tahlil qilish. Dirijyorlik rejasini belgilash (6 soat).
REJA:
1. Dirijyorlikda ritmni his qilish.
2. Asarni ashula yo`li.
3. Fortepianoda xor partitura ijrosi.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Sh.Ro`ziev. Xorshunoslik. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti, -1987-y.
2. V.A.Vaxromeev. Musiqaning elementar nazariyasi. -T.: O`qituvchi, -1978-y.
3. I.Akbarov. Musiqa lug`ati. -T.: -G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1987-y.
MUSTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Akkordlar va xor ovozlarini kuylash.
2. Musiqiy asar tahlili va dirijyorlik.
3. Dirijyorlik sxemalariga rioya qilish.
MAShG`ULOT MAQSADI VA MAZMUNI:
Semestr uchun taxlangan asarlarni dirijyorlik talablari bilan talabani
tanishtirish.
MAShG`ULOTNI BORIShI:
A'kapella asarini o`rganish yuzasidan tushunchalar.
- turli asarlarni fortepianoda ashula yo`lini chalib o`rganish.
- asarlarga dirijyorlik qilish rejasini yozish.
- kontsertmeystr jo`rligida asarlarga dirijyorlik qilish.
- akapella asarini tahlil qilish.
- oddiy o`lchovli 3/4, 6/8 asarni dirijyorlik sxemasi ustida ishlash (45
daqiqa).
- asar ijro yulin fortepianoda (10-15 daqiqa). Bunda nota savodi fortepiano
klaviaturasi oktavalar notalar cho`zimi sanalishi sanab chalish klavituradan notalar
joylashish o`rnini aniqlash va hozakolarga rioya qilinadi.
- 3/4, 6/8 o`lchovli asarni ma'lum bir qismiga dirijyorlik qilish.
- musiqa jo`rligida qo`shiq so`zlarini kuylab dirijyorlik qilish.
- dirijyorlik to`rini egallash ohang vaznining sodda tuzilmasidan boshlanadi.
«oddiy to`rlar», - deb yozgan edi. G.A.Olxov bir, ikki, uch sanoq hissalarining
ketma-ketligini aks ettirib, ulardan faqat bittasi kuchli bo`lib, bir hissali, uch hissali
metrlarga mos keladi.
93
12-mavzu:Turli dinamika va tempda bo`lgan 7/4 va 7/8 o`lchovlarni vazmin
ur'atda “etti” ga, tez sur'atda “uch” ga dirijyorlik qilish (2 soat).
REJA:
1. Musiqada dinamik belgilar.
2. 7/4 va 7/8 o`lchovlarga dirijyorlik qilish.
3. Tnmplar. Vazmin va tez templar.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. R.Tursunov., B.Shomagdieva. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. -T.: -“TuronIqbol”, -2006-y.
2. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. -T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
MUSTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Dinamik belgilar haqida ta'lumot Bering.
2. Dirijyorlikda o`lchovlar.
3. Xorga dirijyorlikda templarning ahamiyati.
MAShG`ULOT MAQSADI VA MAZMUNI:
O`rganilayotgan asarlarning dinamiksi ustida ishlash.
MAShG`ULOTNI BORIShI:
Dinamik belgilar orqali asarning badiiy ijrosini ochib berish. 7/4 va 7/8
o`lchovlari haqida tushuncha berib, dirijyorlik qilish ko`rsatmalarini berish.
Templar haqida tushuncha berish. Largo va vivo templari haqida tushuncha berish.
Talabalar qo`l harakatlari bilan ko`rsatilgan dirijyorlik setkalarini aniq va ravon
amalga oshirish uchun harakat qilish kerak. Tanlangan asarlarni to`liq tahlil qilib,
dirijyorlik qilishni o`rganish.
94
13-mavzu: Dasturdagi (semestr) aralash o`lchovli asar bilan ishlash.
Kontsertmeystr jo`rligida dirijyorlik qilish (4 soat).
REJA:
1. O`lchov va aralash o`lchov.
2. Kontsertmeystr jo`rligida dirijyorlik qilish.
3. Xorga dirijyorlik qilish.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Sh.Ro`ziev. Xorshunoslik. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti, -1987-y.
2. V.A.Vaxromeev. Musiqaning elementar nazariyasi. -T.: O`qituvchi, -1978-y.
3. I.Akbarov. Musiqa lug`ati. -T.: -G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1987-y.
MUSTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Asarni tahlil qilish.
2. Auftakt haqida tushuncha.
3. Aralash o`lchov haqida tushuncha bering.
MAShG`ULOT MAQSADI VA MAZMUNI:
Talabaning dirijyorlik sxemalarini o`zlashtirishi bo`yicha bilim va
malakalarini mustahkamlash, aralash o`lchovdagi asarlarga dirijyorlik qilishsh
malakalarini egallash.
MAShG`ULOTNI BORIShI:
Dirijyorlik postonovkasi bo`yicha talablarni takrorlash. Dirijyorlik
sxemalarini to`g`ri bajarish. Bir asar misolida «Ozod vatan – obod vatan»
qo`shig`ida uchraydigan aralash o`lchovni tahlil qilish. Asar 4/4 o`lchovida
boshlanib, asarning o`rtasida 2/4 o`lchoviga o`zgarishini tahlil qilib, asarga
dirijyorlik qilishni o`rganish. Asarni to`liq va puxta o`rganish yuzasidan vazifa va
topshiriqlar berish.
95
14-mavzu: 2-3 qismli asarlarga dirijyorlik qilish.
Aktsent va frazalarni aniq ifodalash (4 soat).
REJA:
1. 2-3 qismli asarlar tahlili.
2. Aktsent va fraza tushunchasi.
3. Asar xarakterini ochib berish.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. -T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
2. O`rta Osiyo va Qozog’iston xalq xorlari. B.Umidjonov xor uchun qayta
ishlagan. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti. -1980-y.
MUSTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Dirijyorlikda aralash o`lchovni ko`rsata bilish.
2. O`lchovlar va uni dirijyorlikda ko`rsatish.
3. Aktsent va fraza haqida tushuncha bering.
MAShG`ULOT MAQSADI VA MAZMUNI:
2-3 qismli asarlarni tahlil qila olish. Ularga dirijyorlik qilish. Asarlar
qismlarida temp va o`lchovning o`zgarishi haqida bilim va malakalarni
shakllantirish.
MAShG`ULOTNI BORIShI:
2-3 qismli asarlar misolida asarning badiiy xarakterini ochib berishda temp,
o`lchov, dinamik belgilarni ko`rsatish malakalari ustida ishlash. Pomir xalq
qo`shig`i «Dilbarume» a'kapellasi 2 qismdan iborat bo`lib, bu asarni o`rganish.
O`qituvchi ko`rsatmasi bilan unga ergashib, dirijyorlik qilish. Dinamik belgilarni
qo`l harakatida ifodalash. Aktsentga e'tibor berish.
96
15-mavzu: Uziladigan va uzilmaydigan fermatoni o`zlashtirish.
Dasturdagi asarlar bilan ishlash (4 soat).
REJA:
1. Musiqada fermato.
2. Musiqada fermato belgisining o`rni.
3. Dirijyorlikda asarlar dinamikasi.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Sh.Ro`ziev. Xorshunoslik. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti, -1987-y.
2. V.A.Vaxromeev. Musiqaning elementar nazariyasi. -T.: O`qituvchi, -1978-y.
3. I.Akbarov. Musiqa lug`ati. -T.: -G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1987-y.
MUSTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Musiqiy o`lchovlar haqida gapirib bering.
2. Fermato belgisi haqida tushuncha bering.
3. Berilgan asarlarni fortepianoda chalib bering.
MAShG`ULOT MAQSADI VA MAZMUNI:
Asarga dirijyorlik qilishda temp, o`lchov, auftakt, tugallash, cho`ziq
jumlalarni ushlab turish, xor va solistga ko`rsata bilish malakalarini egallash.
MAShG`ULOTNI BORIShI:
Asar xarakterini ochib berishda temp, o`lchov, auftakt, dinamik belgilarning
ahamiyatini tushutirish. Dirijyorlikning ma'nodor usullaridan yana biri,
fermatolarningko`rsatilishi. Fermato yoki dirijyorlikda to`xtash maxsus belgi bilan
beglanadi. Fermatoda ohng vazni to`xtatiladi. Lekin, dirijyor ovoz jarangini
boshqarishda davom etadi. Berilgan asarlarni to`liq dirijyorlik qilishni o`rganish.
97
16-mavzu: 3/8 asarni “uch” va “bir” ga dirijyorlik qilish.
A’kapella va dastur asarlariga dirijyorlik qilish (6 soat).
REJA:
1. 3/8 o`lchoviga tavsif.
2. O`zbek xalq qo`shiqlari haqida tushuncha.
3. A'kapella asarlariga dirijyorlik.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. -T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
2. O`rta Osiyo va Qozog’iston xalq xorlari. B.Umidjonov xor uchun qayta
ishlagan. -T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti. -1980-y.
MUSTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. A'kapella asarlari qanday ijro etiladi?
2. Xorda ovozlarning turlari.
3. Kontsertmeystr bilan ishlash.
MAShG`ULOT MAQSADI VA MAZMUNI:
Talabaning 3/8 o`lchovli asarlariga dirijyorlik
shakllantirish.
qilish
malakalarini
MAShG`ULOTNI BORIShI:
Talabaning asarni fortepianoda chalish va kuylab dirijyorlik qilishligiga
erishish. Mustaqil ravishda o`rganganlik ya'ni, darsga tayyorgarligini tekshirish.
Dirijyorlik sxemalarini to`g`ri bajarish. A'kapella asarini to`liq tahlil qilib
dirijyorlik qilish. Har bir ovoz partiyalarini alohida-alohida fortepianoda chalib
kuylash. Ovoz partiyalarini yoddan kuylash. Kontsertmeystr jo`rligida dirijyorlik
qilish. Jo`rsiz dirijyorlik qilish. Asarni to`liq va puxta o`rganish yuzasidan vazifa
va topshiriqlar berish. Xorga dirijyorlik qilish. Dasturga berilgan asarlarni to`liq
o`zlashtirish.
98
17-mavzu: A’kapellani fortepianoda chalib o`rganish. Bir qo`l bilan chalib,
bir qo`l bilan dirijyorlik qilish (4 soat).
REJA:
1. Dirijyor va kontsertmeystr.
2. Ovoz partiyalarini kuylash malakalari.
3. Dirijyorlik holati.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. V.A.Vaxromeev. Musiqaning elementar nazariyasi. T.: O`qituvchi, -1978-y.
2. I.Akbarov. Musiqa lug`ati. T.: -G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1987-y.
3. R.Tursunov., B.Shomagdieva. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. T.: -“TuronIqbol”, -2006-y.
4. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
MUSTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Akkordlar va xor ovozlarini kuylash.
2. Musiqiy asar tahlili va dirijyorlik.
3. Dirijyorlik sxemalarini ko`rsatish.
MAShG`ULOT MAQSADI VA MAZMUNI:
Talabani asarni mustaqil o’rganishga o`rgatish. Fortepianada chalish
malakalarini shakllantirish.
MAShG`ULOTNI BORIShI:
- akapella asarni ovoz partiyalarini fortepianada chalib kuylash.
- asar ma'lum qismini ikki qo`lda chalish va kuylash.
- bir ovozni chalib ikkinchi ovozni kuylash.
- kontsertmestr jo`rligida dirijyorlik qilish.
- talabaning asarning mustaqil ravishda o`rganganlik, ya'ni darsga
tayyorligini tekshirish.
- dirijyorlik sxemalarini to`g`ri bajarish.
- xato va kamchiliklarini tahlil qilish hamda yanada e'tibor qilinadigan
masalalar bo`yicha ko`rsatmalar berish.
- ovoz partiyalarini yoddan kuylash.
- kontsertmeystr jo`rligida dirijyorlik qilish.
- asarni to`liq va puxta o`rganish yuzasidan vazifa va topshiriqlar berish.
- o`quv vazifalarining murakkablashuvi musiqiy materialning xususiyalari
bilan bog`liq: sust, mo`tadil, tez suratdagi asarlani o`ganish, bir ovozli, ikki ovozli,
uch ovozli, ikki ijroning jo`rligini bayon qilishning sodda va murakkabligi va
boshqalar.
99
18-mavzu: Dirijyorlikda krishendo, demuniendo,
retunito, sforsando, glesandolarni ifodalash.
Dasturdagi asarlarga dirijyorlik qilish (6 soat).
REJA:
1. Dirijyorlik dinamik belgilar.
2. Krishendo-demuneendolarga dirijyorlik.
3. Dastur asarlari tahlili.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. R.Tursunov., B.Shomagdieva. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. T.: -“TuronIqbol”, -2006-y.
2. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. Tuzuvchi B.N.Qoziev. I-II-III-IV-kitob. T.:
G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at nashriyoti. – 1977-79-yillar.
MUSTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Denamik belgilarga tavsif bering.
2. Dastur asarlariga to`liq dirijyorlik qilish.
3. Dirijyorlikda krishendo-demuneendolarni ko`rsatish.
MAShG`ULOT MAQSADI VA MAZMUNI:
Talabaning dinamik belgilari orqali asarning badiiy mazmunini ochib
berishga erishishi.
MAShG`ULOTNI BORIShI:
Talabani asarni mustaqil o`rganishga o`rgatish. Asar dinamikasi ustida
ishlash. Dasturdagi asarlarni o`rganish davomida asar badiiy mazmunini ochishga
xizmat qiluvchi ifoda vositalarini dirijyorlik harakatlari orqali ko`rsatishga
erishish. Asarni o`rganishda ovozni asta-sekinlik bilan kuchaytirib borish
krishendo, asta-sekinlik bilan kuchsizlantirib, boruvchi demuneendo haqida
tushuncha berib borish. Bir asar misolida tahlil qilib ko`rsatib berish.
B.Umidjonovning «Dilbarume» a'kapellasiga dirijyorlik qilish.
- Dirijyorlik texnikasi ustida ishlash.
- Xorni boshqarishda mimika katta rol o`ynaydi. U ma'nodor bo`lib, badiiy
obrazni ochib berishda katta yordam beradi.
100
19-mavzu: Turli tonalliklarda major va minor uchtovushligini
kuylash va ton berish. Dasturdagi asarlarga badiiy va texnik
dirijyorlik qilish malakalari (4 soat).
REJA:
1. Tonallik – uchtovushlik.
2. Major va minorning farqi.
3. Badiiy ta'sirchan dirijyorlik qilishning ahamiyati.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RUYXATI
1. V.A.Vaxromeev. Musiqaning elementar nazariyasi. T.: O`qituvchi, -1978-y.
2. I.Akbarov. Musiqa lug`ati. T.: -G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va San'at
nashriyoti. -1987-y.
3. R.Tursunov., B.Shomagdieva. Xor dirijyorligi xrestomatiyasi. T.: -“TuronIqbol”, -2006-y.
MUSTAHKAMLASh UChUN SAVOLLAR:
1. Uchtovushlik haqida tushuncha bering.
2. Ladni his qilishning ahamiyati.
3. Dastur asarlariga to`liq dirijyorlik qilish.
MAShG`ULOT MAQSADI VA MAZMUNI:
Har bir musiqiy asarni xorga o`rgatishda uning tonalligini aniqlash va
uchtovushliklarni kuylashga erishib, xorga ton berishni o`rganish.
MAShG`ULOTNI BORIShI:
Uchtovushlik haqida tushuncha berish, har qanday major va minor
tovushqatorlarning o`rnashgan uchtovushliklari bo`lib, bular, tovush tizilmasining
I-III-V-bosqichlardan tuziladi. Masalan: S-durning uchtovushligi do-me-sol bu
tovushlar do major tovushqatorining uchtovushligi bo`ladi. Har qanday asarni
xorga o`rgantishda ton beriladi. Lad uchtovushligida kuylash orqali a'kapella
asariga ton berishga tayyorlash.
- Musiqa jo`rligida jo`rsiz xorga dirijyorlik qili shva uchtovushliklarni
kuylab eshitib ton berish.
101
102