Angren shahar 15-umumta’lim maktabi
matematika fani
o`qituvchisi Nizmidinov Bahromning
5 – sinflar uchun 1 soatlik
ochiq dars ishlanmasi.
Mavzu:To’g’ri to’rtburchak va kvadrat yuzini
topishga doir masalalar yechish
Darsning maqsadi: a) O’quvchilarga to’g’ri to’rburchak va kvadrat
yuzini topish formulalarini turli xil
masalalarda qo’llash usullarrini o’rgatish
b) O’quvchilar hamkorlik bilan berilga
topishiriqlarni inoqlik bilan bajarishlarini
o’rgatish.
c) O’quvchilarga to’g’ri to’rburchak va
kvadrat yuzi haqida olgan bilimlarni
rivojlantirish va mustaqil holda masalar
yechishni o’rgatish.
Dars tipi: mustahkamlovchi
Dars uslubi: interfaol
Dars usuli: kichik guruhlarda ish olib boorish
Dars jihozi: darslik, formulalar, kadaskoplar
Dars xaritasi
1. Tashliy qism
2. Guruh nomni qoyib olish
3. Doskada masalar yechish
4. Chaqqon bilimdon o’quvchini kuzatish
5. O’quvchi bilimini sinovshi test
6. Mustahkamlash
7. Baholash
8. Uyga vazifa
3 – minut
5 – minut
10 – minut
5 – minut
10 minut
3 – minut
2 – minut
2 – minut
Bugungi dars interfaol usulida amalga oshiriladi, ya’ni kichik
guruhlarda ishlash asosida olib boriladi.
O’quchilar siz to’g’ri to’rtburchaklar va kvadrat yuzi haqida
qanday ma’lumotga ega ekanligimizni bugungi musobaqa darsida
bilib olamiz.
Qo’lingizga berilgan misollarni javoblarini topib lotin
alifbosidagi harflar yordamida har bir guruh nomini aniqlab olamiz.
1. 42 – 4 =
2. 33 + 1 =
3. 43 : 24 – 2 =
4. (2 + 3)2 – 5 =
5. 52 – 23 =
6. 62 – 23 =
7. (112 + 102): 221=
8. 32 + 1 =
1. 24 + 3 =
2. (18 – 13)2 =
3. (36 – 32)2 +1=
4. 33 – 23 =
5. 25 – 3 ∙ 10 =
6. 33 – 7 =
7. 35 – 226 =
8. (42 – 39)3 + 1 =
9. (23 + 1) : 32 =
10. 33 – 17 =
1. (53 – 52): 10 =
2. (34 + 3): 22 =
3. (33 + 3): 30 =
4. 25 – 29 =
5. 26 – 47 =
6. 35 – 242 =
7. 26 – 32 ∙ 5 =
Bu misollar yechimidan uchburchak, to’rtbuurcha va kvadrat
so’zlari kelib chiqadi. Bu har bir guruhning nomi deb hisoblaymiz.
Kadarkopda har bir guruh uchun 2 tagan masala beriladi va har bir
guruh yechgan masalasi doskada izohlaydi.
∆ To’g’ri to’rburchakning eni 13 dm 5 sm, bo’yi esa enidan 3 marta
uzun bo’lsa, uning yuzini toping.
Yechish: S = ab, b = 13dm 5sm = 135 sm
a = 3b= 135 ∙ 3 = 405 sm
S = 135 ∙ 405 = 54675 (sm2) Javob: S = 54675 sm2
To’g’ri to’rtburchakning bo’yi 32 dm 9 sm, eni esa bo’yidan 22
sm qisqa bo’lsa, uning yuzini toping.
Yechish: S = ab, b = 32dm 9sm = 329 sm
a = b – 22 = 329 – 22 = 307 sm
S = 329 ∙ 307 = 101003 (sm2)
Javob: S = 101003 sm2
To’g’ri to’rtburchakning eni 45dm 8sm, boyi enidan 2 marta
uzun bo’lsa, uning yuzini toping.
Yechish: S = ab, b = 48dm 8sm = 488 sm
a = 2b = 488 ∙ 2 = 976 sm
S = 488 ∙ 976 = 476288 (sm2)
Javob: S = 476288 sm2
∆ To’g’ri to’rtburchakning tomonlari 16 sm va 9 sm bo’lsa, shu
to’g’ri to’rtburchak yuziga teng bo’lgan kvadrat tomonini toping.
Yechish: S = ab
a = 16 sm
b = 9 sm
S = 16 ∙ 9 = 144 (sm2)
a2 = 144
a ∙ a = 12 ∙ 12
a = 12 (sm )
Javob: a = 12 sm
To’g’ri to’rtburchakning qo’shni tomonlari uzunliklar yig’indisi
1m ga teng. Uning bir tomoni ikkinchisidan 20 sm uzun. Shu to’g’ri
to’rtburchakning yuzi toping.
Yechish: a + b = 100sm
a = b + 20
b + 20 + b = 100
2b + 20 = 100
2b = 80
b = 40 sm
a = 60 sm
S = ab = 40 ∙ 60 = 2400 (sm2)
Javob: S = 2400 sm2
To’g’ri to’rtburchakning tomonlari uzunliklari 14 sm va 18 sm
ga teng. Perimetri shu to’g’ri to’rburchak perimetriga teng bo’lgan
kvadratning yuzini toping.
Yechish: P = 2 ∙ (a + b)
P = 2 ∙ (14+18) = 64 (sm)
4a = 64
a = 16
S = a2 = 162 = 256 (sm2)
Javob: S = 256 sm2
Har bir guruh bittadan o’quvchi chiqib stol ustida qo’yilgan bir
nechta formulalardan o’zida o’tilgan mavzularga xos formulalarni
tanlaydi va ularni izohlaydi.
O’quvchilar bilimini sinovchi test.
Test
1. To’g’ri to’rtburchakning tomonlari 4 marta orttirilsa, uning yuzi necha
marta ortadi.
A) 4 B) 8
D) 12 E) 16
2. 1000000 soni qaysi sonning kubi bo’ladi?
A) 10 B) 100
D) 1000
E) 125
3. Ifodaning qiymatini toping. 23 2 2 4 2 15
A) 16 B) 23
D) 15
E) 4
4. Eni 18 sm bo’lgan to’g’ri to’rtburchakning bo’yi enidan 5 marta katta
bo’lsa, uning yuzi topilsin.
A) 2610 B) 1620
D) 612
E) 231
5. 12345…..150 ko’paytma nechta nol bilan tugaydi.
A) 35 B) 36
D) 37
E) 42
6. Hisoblang. 27 23 24 23 21 19 18 19 17 11 14 11
A) 165 B) 159 D) 143
E) 189
2
7. Hisoblang. 13 17 15 9 15
A) 298 B) 289
D) 829
E) 434
8. To’g’ri to’rtburchakning uzunligi 117 sm, eni esa uzunligidan 3 marta kam.
Shu to’rtburchakning yuzini toping.
A) 3392
B) 3390
D) 3393
E) 3391
9. Ayirma qanday raqam bilan tugaydi: 17 28 41 35 24 12 87
A) 0
B) 4
D) 2
E) 8
10. 358 ni qanday songa bo’lganda bo’linma 17 va qoldiq 1 ga bo’ladi?
A) 10
B) 21
D) 20
E) 23
Savol 1
javob E
2
B
3
E
4
B
5
D
6
B
7
B
8
D
9
B
10
B
O’tilgan mavzu yuzasidan har bir guruhga 5 tadan savol beriladi.
Barcha guruhlarda o’quvchilarning javoblari jamlanib har bir guruh
o’quvchilari baholanadi.
Uyga vazifa doskada ikkita masala yozib qo’yiladi.
