Mavzu: TARIXDA YIL HISOBI
Mavzu
Darsning
maqsadlari
Ta’limiy
Tarbiyaviy
Dars turi
Dars usuli
Darsning jihozi
Darsning texnologik xariasi
Tarixda yil hisobi
Tarixda yil hisobi, kalendar vatani, hijriy yil hisobi haqida
bilimlar berish
Tarixiy sanalarni chuqur o’rganish, madaniy meroslarni asrabavaylash fazilatlarini tarkib toptirish
Yangi bilim beruvchi.
Interfaol metodlar
U.Jo’rayev, Q.Usmonov, A.Nurqulov. Tarixdan hikoyalar.
Toshkent, Cho’lpon nomidagi nashriyot-matbaa-ijodiy uyi.
Umumiy o’rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik.
11-14-betlar. Darsga oid ko’rgazmalar. Tarqatma materiallar.
Internet ma’lumotlari
Darsni metodik
baholash
Reyting tizimida
Ishning nomi
1-bosqich.
Tashkiliy qism
2-bosqich.
Uyga vazifalar
ko’rib chiqish
3-bosqich.
Yangi mavzuni
o’zlashtirish
4-bosqich.
Egallangan
bilimlarni
mustahkamlash
5-bosqich.
Darsga yakun
yasash, uyga
vazifa berish
6-bosqich.
Bilimlarni
nazorat qilish
Dars jarayoni va texnologiyasi
Bajarilayotgan ishlar mazmuni
Metodi
Vaqt
(daqiqa)
3
Salomlashish. Davomatni aniqlash.
O’quvchilarning darsga tayyorgarligini
tekshirish.
Mavzuga oid savollar beriladi.
Savol-javob
Savol-javob,
suhbat
6
Mavzu haqida tushuncha beriladi.
Klaster,
tushuntirish
15
O’quvchilarga boshqotirmalar
yechtiriladi.
Didaktik
o’yinlar
15
Yangi mavzu yuzasidan savol-javob
o’tkaziladi. Boshqotirmalar yechtiriladi.
O’tilgan mavzu mustahkamlanadi. Uyga
vazifa tushuntiriladi.
Darsga faol ishtirok etgan o’quvchilar
rag’batlantiriladi va baholanadi.
Boshqotirmalar
3
Savol-javob
2
Darsning maqsadlari:
Ta’limiy: Tarixda yil hisobi, kalendar vatani, hijriy yil hisobi haqida bilimlar berish
Tarbiyaviy: Tarixiy sanalarni chuqur o’rganish, madaniy meroslarni asrab-avaylash
fazilatlarini tarkib toptirish
Dars turi: Yangi bilim beruvchi. Interfaol metodlar
Darsning jihozi: U.Jo’rayev, Q.Usmonov, A.Nurqulov. Tarixdan hikoyalar.
Toshkent, Cho’lpon nomidagi nashriyot-matbaa-ijodiy uyi. Umumiy o’rta ta’lim
maktablarining 5-sinfi uchun darslik. 11-14-betlar. Darsga oid ko’rgazmalar.
Tarqatma materiallar. Internet ma’lumotlari
Darsni metodik baholash: Reyting tizimida.
Darsning blok-sxemasi:
1. O’tgan mavzuni so’rash.
2. Mavzu haqida tushuncha.
3. Mustahkamlash. 4. Klaster metodi.
5. Boshqotirma didaktik o’yini.
6. O’quvchilarni baholash.
7. Dars yakuni.
Tayanch tushunchalar:
Kalendar, Misrliklar kalendari, Yuliy kalendari, Grigoriy kalendari, hijriy yil hisobi
Darsning borishi:
Tashkiliy qism: a) Salomlashish;
b) O’quvchilarni davomatini aniqlash;
c) O’quvchilarning darsga tayyorgarligini tekshirish.
O’tgan mavzuni mustahkamlash:
O’gan mavzu og’zaki savol-javob metodi orqali mustahkamlanadi.
1. Tarixiy manbalar va ularning qanday o’rganilishi haqida bilib oldingiz?
2. Moddiy (ashyoviy) va yozma manbalarni taqqoslang.
3. Vatanimizning qadimgi tarixi haqida yozib qoldirilgan yozma manbalar
haqida so’zlab bering.
4. Milod (era) tushunchasi qanday paydo bo’lgan?
5. “Miloddan avvalgi” iborasi nimani anglatadi?
Yangi mavzu bayoni:
Darsning rejasi
1. Kalendar tarixi.
2. Kalendar vaqti
3. Yuliy kalendari
4. Grigoriy kalendari
5. Hijriy yil hisobi
Kalendar – vaqtning kunlarga, haftalarga, oylarga va yillarga bo’lib
hisoblanishidir. Kalendarga yil, oy va kunlarning nomlari yozib qo’yilgan bo’ladi. Bu
esa kalendardan foydalanishda katta qulaylik tug’diradi.
Kalendar asosida odamlar kundalik ish faoliyatlarini rejalashtirib oladilar.
Davlat ishlari ham kalendar asosida rejalashtiriladi. Masalan, mamlakat
prezidentining chet davlatlarga borishi yoki chet davlatlar rahbarlarini qabul qilish
muddatlari belgilab olinadi.
Dastlabki kalendar qadimgi Misrda yaratilgan. Misrliklar o’z hayotini Nil
daryosisiz tasavvur eta olmaganlar. Nil daryosining suvi ular uchun hayot-mamot
masalasi edi. Ayni paytda ular uchun Nil daryosi suvining qachon toshishsi vaqtini
bilish ham nihoyatda muhim ahamiyatga ega bo’lgan.
Y O D D A T U T I N G!
Yil – Yerning Quyosh atrofida bir marta
aylanib chiqishi uchun ketadigan vaqt o’lchov
birligi. Bir yil 365 kundan iborat, har to’rt yilda
esa bir marta 366 kunga teng bo’ladi.
Miloddan avvalgi 46-yilda Rim davlati hukmdori Yuliy Sezar o’z nomi bilan
ataluvchi Yuliy kalendarini joriy etgan. Bu kalendarga ham yil 12 oyga bo’lingan.
Ayni paytda toq sonli oylar 31 kunlik, juft sonli oylar 30 kunlik qilib belgilangan.
Fevral oyi esa 28 kunlik etib tasdiqlangan. Bundan tashqari, misrliklar kalendarida
har 4 yilda to’planib qoladigan bir kunni yo’qotish uchun fevral oyi to’rt yilda bir
marta 29 kun davom etadigan qilib belgilangan. Shu tariqa kalendarning ilgarilab
ketishining oldi olingan. Fevral oyi 29 kunlik bo’ladigan yilda bir yil 366 kunni
tashkil etgan.
Atamalar:
Ka’ba – islom dinining eng muqaddas ibodatxonasi
Tengkunlik – kunduz ham, tun ham 12 soatga teng bo’ladigankun.
Savol va topshiriqlar
1. Kalendar va uning ahamiyati haqida nimalarni bilib oldingiz?
2. Nima uchun bir yil 365 yoki 366 kundan iborat ekanligini izohlab bering.
3. Qadimgi misrliklar kalendarni qanday yaratgan edilar va bu kalendardagi
xatolik nimadan iborat edi?
4. Yuliy kalendarini misrliklar kalendari bilan taqqoslang.
5. Grigoriy kalendarining joriy etilishiga nima sabab bo’lgan va unda Yuliy
kalendaridagi xatolik qanday bartaraf etilgan?
6. Hijriy yil hisobi haqida nimalarni bilasiz?
MUSTAQIL ISH
KALENDARLARNI TAQQOSLANG VA JADVALNI TO’LDIRING.
Kalendarlar
Kalendarda bir yil
necha kun etib
belgilangan?
Kalendarlarda yil
hisobida yo’l
qo’yilgan
xatoliklar
Misrliklar kalendari
Yuliy kalendari
Grigoriy kalendari
Dars yakuni: Faol qatnashgan o’quvchilar rag’batlantiriladi.
Uyga vazifa: Tarixda yil hiosobi haqida kichik matn yozib kelish.
Xatoliklarni
tuzatish uchun
nimalar qilindi?
