М.Оспанов атындағы БҚМУ «Қоғамдық денсаулық және денсаулық сақтау» кафедрасы МЕДИЦИНАЛЫҚ САНИТАРИЯЛЫҚ АЛҒАШҚЫ КӨМЕК Дайындаған: Сапарбаева Жайна Амангелдіқызы Айгерім Елмағанбетова Амина Дюсупов Даулеткерей Тексерген: Абдикадирова И.Т ЖОСПАРЫ • Кіріспе бөлім • Негізгі бөлім • 1. МСАК жұмыс барысы • 2.Ауыл және қала тұрғындарына МСАК деңгейінде медициналық көмек көрсету ерекшеліктері • 3. МСАК деңгейінде қолданылатын порталдар • 4. МСАК қызметін қаржыландыру жолдары ( ТМККК және МӘМС) • Қорытынды бөлім НОРМАТИВТІК - ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚҰЖАТТАР • «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» ҚР 07.07. 2020 №360 –VI ҚРЗ кодексі • 3 бөлім 16 тарау 120 – бап . Медициналық көмек түрлері • 3 бөлім 16 тарау 123 – бап. Медициналық санитариялық алғашқы көмек • «Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2026 жылға дейінгі тұжырымдамасын бекіту туралы» ҚР Үкіметінің 2022 жылғы 24 қарашадағы №945 қаулысы • «Қазақстан Республикасында медициналық-санитариялық алғашқы көмек көрсет уді ұйымдастыру стандартын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2023 жылғы 30 наурыздағы № ҚР ДСМ-49 бұйрығы. • «Медициналық-санитариялық алғашқы көмек көрсету қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2021 жылғы 24 тамыздағы № ҚР ДСМ-90 бұйрығы. • «Медициналық-санитариялық алғашқы көмек көрсететін денсаулық сақтау ұйымдарына жеке тұлғаларды бекіту қағидаларын бекіту туралы» № ҚР ДСМ-194/2020 бұйрығы МСАК БОЙЫНША ӨТКІЗІЛГЕН ДЕКЛАРАЦИЯЛАР 1978 жылғы «Алматы декларациясы» 2018 жылға «Астана декларациясы» 2023 жылғы «Астана декларациясы» • МСАК-бұл денсаулық сақтау жүйесімен алғашқы байланыста болған кезде медициналық қызмет көрсету арқылы халықтың (әр адамның, отбасының және қоғамның) қажеттіліктерін қанағаттандыру, тұрғылықты жері мен жұмысына жақын кешенді қызмет көрсету. [1.1] МСАК қағидаттары Аумақтық Учаскелік Қолжетімділік Еркін таңдау Отбасылық Профилактикалық [2.1] МСАК НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ 1) ең көп таралған ауруларды диагностикалау, емдеу және басқару; 4) иммундау; 2) профилактикалық қараптексерулер, оның ішінде халықтың нысаналы топтарын ( балаларды, ересектерді) қарап-тексеру; 3) аурулардың мінез-құлық қауіп факторларын ерте анықтау және мониторингілеу, анықталған қауіп факторларын төмендету дағдыларына оқыту; 5) салауатты өмір салтын қалыптастыру және насихаттау; 6) психикалық және репродуктивтік денсаулықты сақтау, оның ішінде отбасын жоспарлау бойынша қызметтер көрсету; [2.1] МСАК ҰЙЫМДАРЫНА ЖҮГІНУ СЕБЕПТЕРІ Ауруы Жарақат Профилактика Динамикалық байқау Медициналық-әлеуметтік қызметтер Әкімшілік Короновирус инфекциясына зерттеп қарау [2.4] МСАК КӨРСЕТУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ • Созылмалы аурулары бар адамдарға көрсетілімдер болған жағдайда МСАК ұйымы медициналық оңалту, паллиативтік көмек және арнайы әлеуметтік-медициналық қызметтер көрсетумен мейіргерлік күтім қызметтерін көрсетеді. • Созылмалы ауруға Көрсетілімдер болған кезде денсаулық сақтау саласындағы әлеуметтік қызметкерлер, психологтар және саламатты өмір салты кабинеттерінің мамандары тартылады. • МСАК ұйымы еңбекке уақытша жарамсыздыққа сараптама жүргізуді қамтамасыз етеді • МСАК ұйымдарының мамандары пациентті күндізгі немесе тәуліктік стационарға жоспарлы нысанда Емдеуге жатқызу бюросы порталы арқылы жібереді. • МСАК ұйымдарында төртінші жеделділік санатындағы жедел медициналық көмек шақыртуларына қызмет көрсету жүзеге асырылады. [2.4] МСАК КӨРСЕТУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ • МСАК саласындағы үздік халықаралық практикаларды енгізу мақсатында әрбір өңірде МСАК ұйымдарының базасында ЖПД қызметтерін медициналық көмек көрсетудің бастапқы буыны ретінде көздейтін отбасылық қызмет көрсету қағидатымен 7 өңірлік үздік практика орталығы жұмыс істейді, МСАК-қа халықаралық озық практикалар ендіріліп, барлық өңірлер біртіндеп қамтылады • Елімізде медициналық көмектің қолжетімділігін арттыру мақсатында қашықтан көрсетілетін медициналық қызметтер белсенді енгізілуде. [2.4] МСАК КӨРСЕТЕТІН ҰЙЫМДАР (2021 ЖЫЛ) 5000 Мсак ұйымы 12525 учаске Жалпы практика дәрігерінің учаскесі 9434 Терапиялық 1192 Педиатриялық 1899 [2.2] «АУЫЛДА ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУДЫ ЖАҢҒЫРТУ» ҰЛТТЫҚ ЖОБАСЫНЫҢ 1 МІНДЕТІ «АУЫЛДЫҚ ЕЛДІ МЕКЕНДЕРДІ НОРМАТИВТЕРГЕ СӘЙКЕС МСАК ҰЙЫМДАРЫМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ.» [2.5] АУЫЛ ТҰРҒЫНД АРЫНА МСАК КӨРСЕТ У ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ Елді мекенде үй-жайы жоқ жерде Медициналық пункт Фелдьшерлік акушерлік пункт Дәрігерлік амбулатория МСАК орталықтары [2.3] АУЫЛ ТҰРҒЫНДАРЫНА МСАК КӨРСЕТУДЕГІ МӘСЕЛЕЛЕР шалғай елді мекендерде, кадрлардың жинақталмауы, МСАК объектілері санының жеткіліксіздігі,; шалғай ауылдық жерлерде Интернетке қолжетімділіктің төмендігі, заманауи компьютерлік техниканың болмауы; ЖТД учаскесіне функционалдық жүктеменің көптігі; МСАК-ты цифрландырудың әлсіз дамуы және ауылдық жерлердегі объектілерде Интернет желісіне қолжетімділіктің шектеулі болуы АУЫЛДЫҚ ЖЕРЛЕРДЕ МСАК САПАСЫНА ЖӘНЕ ДЕҢГЕЙІНЕ ӘСЕР ЕТЕТІН ФАКТОРЛАР Материалды қтехникалық базаның ескіруі Медицинал ық қызметкерле рдің әлеуметтік қорғалмауы Медицинал ық кадр тұрақсыздығ ы Медицинал ық құралжабдықпен қамтамасыз етілмеуі [1.2] ҚР ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ САЛАСЫН ДАМЫТУДЫҢ 2026 ЖЫЛҒА ДЕЙІНГІ ТҰЖЫРЫМДАМАСЫНЫҢ 2-БАҒЫТЫ • әлеуметтік бағдарлануға және ауылға басымдық бере отырып, МСАК ұйымдастыру тәсілдерін қайта қарау • шалғайдағы ауылдық елді мекендердің тұрғындарын фельдшерлікакушерлік пункттермен және дәрігерлік амбулаториялармен қамтамасыз ету; • көліктегі медицинаны күшейту және қашықтан көрсетілетін қызметтерді дамыту; • көрсетілетін медициналық қызметтердің сапасын қамтамасыз ету және арттыру; [2.2] МСАК ДЕҢГЕЙІНДЕ ҚОЛДАНЫЛАТЫН ПОРТАЛДАР: • E GOV электронды үкімет порталы • eDensaulyq ядросы • БТТ № ҚР ДСМ-194/2020 бұйрығы • Госпитализация бюросы • Фертильді жастағы және жүкті әйелдерді тіркеу порталы • Ынталандырушы нормативтің қосымша компоненті (ДКПН) № ҚР ДСМ278/2020 бұйрығы • Ресурстарды басқару жүйесі • АББ (АГ, қант диабеті, жүрек жетіспеушілігі) № ҚР ДСМ149/2020 бұйрығы МСАК ДЕҢГЕЙІНДЕ ҚАРЖЫЛАНДЫРУ 2 ПАКЕТ БОЙЫНША ЖҮРГІЗІЛЕДІ: ТМККК МӘМС ТМККК ПАКЕТІНДЕГІ ҚЫЗМЕТТЕР • Кең таралған ауруларды диагностикакау, емдеу • Мақсатты топтарға профилактикалық тексерістер жүргізу • Иммундау • Салауатты өмір салтын қалыптастыру және тарату • Репродутивті денсаулықты қорғаудағы шаралар • Жүкті және туғаннан кейін кезеңдерге әйелдерді бақылау • Аурулардың тәуекел факторларын ерте анықтау мен бақылау және тәуекел факторларын төмендету дағдыларына оқыту МӘМС ПАКЕТІНДЕГІ ҚЫЗМЕТТЕР • скринингтік зерттеулер; • МСАК дәрігерлерінің жолдамасы бойынша бейінді мамандардың консультациялары; • ауруларды диагностикалау және емдеу; • халықтың жекелеген санаттарына шұғыл және жоспарлы түрде стоматологиялық көмек көрсету; • күндізгі стационар және үйдегі стационар; • процедуралар мен манипуляциялар; • Созылмалы аурулары бар науқастарды динамикалық бақылау; • Паллиативтік және мейіргерлік көмек М І Н Д Е Т Т І М Е Д И Ц И Н А Л Ы Қ С А Қ ТА Н Д Ы Р У Ж Ү Й Е С І Н Д Е М Е Д И КО - С А Н И ТА РЛ Ы Қ А Л Ғ А Ш Қ Ы К Ө М Е К Т І Ң Қ ОЛ Ж Е Т І М Д І Л І Г І М Е Н С А П АС Ы Н К Е Ш Е Н Д І БА Ғ А Л АУ [3] ҚЫТАЙД А ҒЫ АЛ ҒАШҚЫ МЕДИЦИ НА ЛЫ Қ САНИТАРЛЫ Қ КӨМЕКТІҢ САПАСЫ : МӘСЕЛЕЛЕ Р МЕН ҰСЫН ЫСТАР • Қытайдың азаматтардың жоғары сапалы медициналық көмекке жалпыға бірдей және әділ қол жеткізуін қамтамасыз етуге бағытталған денсаулық сақтау жүйесін реформалау жөніндегі күш-жігері шеңберінде алғашқы медициналық-санитарлық көмекке (МСАК) айтарлықтай көңіл бөлінеді . бұл екпін қазіргі ауруханаға бағытталған қызмет көрсету жүйесі қымбат екенін және эпидемиологиялық ауысуды бастан өткеріп жатқан қартайған халықтың өзгеретін қажеттіліктерін қанағаттандырмайтынын мойындау үшін жасалған. [4] ҚОРЫТЫНДЫ • 1.МСАК негізгі бағыттары- көп таралған ауруларды диагностикалау, емдеу. Амбулотория жағдайында созылмалы аурулары асқынған пациенттерді күндізгі және тәуліктік стационарға жатқызу. Профилактикалық шаралар жүргізу • 2. Ауыл тұрғындарына МСАК көрсетудің өзіндік ерекшеліктері бар. Ауылда халық санына байл. МСАК мекемелерінің ұйымдастырылу ерекшеліктері және шалғайда орналасқан ауылдарға МСАК көрсету қиындықтары • 4. Қазіргі таңда МСАК деңгейінде қолданылатын ақпараттық жүйелер саны өте көп. Осы ақпараттық жүйелердің барлығын 1 жүйеге жинау негізгі міндет болып табылады. • 3. МСАК 2 пакет бойынша жүзеге асырылады. МСАК көмекті жоспарлы түрде алу үшін міндетті түрде науқас сақтандырылған болуы тиіс. ТМККК пакеті арқылы қаржыландыру шұғыл көмек көрсету қажет болған жағдайда жүргізіледі. ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР • [1.1] Аканов «Общественное здравоохранение» 2017 г. 177 стр • [1.2] Аканов «Общественное здравоохранение» 2017 г. 217 стр • Adilet.zan.kz • [2.1]«Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» ҚР07.07. 2020 №360 –VI ҚРЗ кодексі • [2.2]«Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2026 жылға дейінгі тұжырымдамасын бекіту туралы» ҚР Үкіметінің 2022 жылғы 24 қарашадағы №945 қаулысы • [2.3]«Қазақстан Республикасында медициналық-санитариялық алғашқы көмек көрсет уді ұйымдастыру стандартын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2023 жылғы 30 наурыздағы № ҚР ДСМ-49 бұйрығы. • [2.4]«Медициналық-санитариялық алғашқы көмек көрсету қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2021 жылғы 24 тамыздағы № ҚР ДСМ-90 бұйрығы. • [2.5] «Ауылда денсаулық сақтауды жаңғырту» пилоттық ұлттық жобасын бекіту туралы » ҚР Үкіметінің 2022 жылғы 30 қарашадағы №962 қаулысы • [3] М.Б. Шуренова¹, Қ.Қ. Құрақбаев «МІНДЕТТІ МЕДИЦИНАЛЫҚ САҚТАНДЫРУ ЖҮЙЕСІНДЕ МЕДИКОСАНИТАРЛЫҚ АЛҒАШҚЫ КӨМЕКТІҢ ҚОЛ ЖЕТІМДІЛІГІ МЕН САПАСЫН КЕШЕНДІ бағалау». "ОБЩЕСТВЕННОЕ ЗДРАВООХРАНЕНИ« №3 , 2023 ж. , 234-239 бет. • [4] С.Ли , Х.М. Крумхольц , В. Ип «Қытайдағы алғашқы медициналық-санитарлық көмектің сапасы: мәселелер мен ұсыныстар» Ланцет №395 2020 ж, 1802-1812 бет