1.
Жалпы ережелер
Педагогтердің біліктілігін арттыру курсының ұсынылған білім беру
бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) төмендегі нормативтік құжаттар мен
негізгі ережелерді, талаптарды ескере отырып әзірленді:
- "Білім туралы" Қазақстан Республикасының Заңы;»;
– Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың
2017-2021 жылдарға арналған «Еңбек» мемлекеттік бағдарламасы»;
- Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2020
– 2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы;
Біліктілікті арттыру курстарының бағдарламасы мектеп әкімшілігі және
педагогтер үшін әзірленген.
Бағдарламаның өзектілігі
Бүгінгі таңда ғылыми-техникалық прогрестің қарқынды дамуы әлемді көз
алдымызда өзгертіп отыр. Әлеуметтік-экономикалық даму да жеделдетіледі
және барлық өзгерістерді сақтау үшін өз мақсаттарына сәтті жету, кәсіби
қызметте дағдыларды, білім мен қабілеттерді сауатты пайдалану үшін
құзыреттілікті үнемі дамыту қажет.
Тиімді қызмет үшін тек кәсіби дағдылар ғана емес, сонымен қатар
университетте алу мүмкін емес, қосымша білім мен дағдылар да маңызды:
қарым-қатынас жасау, командада жұмыс істеу, өз қызметін жоспарлау,
ақпаратпен жұмыс істеу қабілеті, стресске төзімділік, креативтілік,
жауапкершілік және қазіргі әлемде "soft skills" дағдылары деп аталады.
Soft skills дегеніміз не? Әр түрлі дереккөздерде сіз осы терминнің әр түрлі
анықтамаларын таба аласыз. Мысалы, өзін-өзі дамыту туралы блогтардың
бірінде біз келесі түсіндірмені көреміз: "жұмыстың тиімділігі мен басқа
адамдармен өзара әрекеттесуді арттыратын бірыңғай дағдылар мен жеке
қасиеттер". Сөздің кең мағынасында анықтама шынымен де жарамды, алайда
"жұмсақ дағдылар" терең спектрді зерттейді. Атақты неміс филологы және
Гейдельберг университетінің профессоры, Альбрехт Фон Михаэлдің айтуынша,
жұмсақ дағдылар коммуникативті және басқарушылық қабілеттер болып
табылады. Негізгі шеберлік "жалғыз машина жасай алмайсың..." командасында
жұмыс істей білу болуы керек деп санайды", - дейді ол. Оксфорд сөздігіне
сәйкес," жұмсақ дағдылар" - бұл басқа адамдармен тиімді және үйлесімді қарымқатынас жасауға мүмкіндік беретін жеке қасиеттер. Бұл дағдыларды бақылау,
тексеру және нақты көрсету қиын.
Барлық анықтамаларды қорытындылай келе, Soft skills ("жұмсақ", "икемді"
дағдылар) — жұмыс процесіне сәтті қатысуға, жоғары еңбек өнімділігіне жауап
беретін және өтпелі, яғни нақты пәндік салаға қатысы жоқ
мамандандырылмаған, кәсіби емес дағдылардың кешені деген қорытындыға
келеміз.
"Жұмсақ дағдылар" мен педагогика қалай байланысты? Мұғалімнің жеке
ресурсы-балалардың дамуына әсер ететін негізгі факторлардың бірі.
Бүгінгі таңда мектепте жұмыс істейтін педагогтердің кәсібилігіне, оның
қажетті құзыреттілігі мен дағдыларын дамытуға қойылатын талаптар артып
келеді. Мұндай жоғары талаптар мұғалімнің балалармен үнемі байланыста
болуы, сондықтан олардың қауіпсіздігі мен жайлылығын қамтамасыз етуі,
үйлесімді дамуына және жасына қажетті дағдылар мен білім алуына ықпал етуі
керек. Мұғалімінің кәсіби стандарты толығымен орындау үшін мұғалім
креативті, жауапты, көпшілік алдында сөйлей алатын, өз көзқарасын қорғай
алатын, басқаша айтқанда, жұмсақ дағдыларды игеруі керек.
Бағдарлама бойынша оқудың жалпы көлемі 40 сағатты құрайды.
2.
Глоссарий
Өмірлік дағдылар - икемді дағдылар немесе жұмсақ дағдылар (ағылш.
soft skills) - жұмыс процесіне табысты қатысуға, жоғары өнімділікке жауап
беретін және өтпелі болып табылатын, яғни нақты пәндік саламен байланысты
емес, мансап үшін маңызды мамандандырылмаған дағдылар кешені.
Әлеуметтік бейімделу - адамның әлеуметтік орта жағдайларына белсенді
бейімделу процесі; адамның әлеуметтік ортамен өзара әрекеттесу түрі.
Коммуникативтік дағдылар - бұл басқа адамдармен келіссөздер жүргізу,
командада жұмыс істеу, өз ұстанымын дәлелдеу мүмкіндігі. Бұған көшбасшылық
қасиеттер мен эмоционалды интеллект — басқа адамдардың сезімдерін түсіну
және өздерін басқару мүмкіндігі кіреді.
Нard skills - "қатаң дағдылар", белгілі бір мамандыққа тән білім мен
дағдылар.
Өзін-өзі ұйымдастыру дағдылары - өз жұмысын тиімді ұйымдастыру
және уақытты дұрыс басқарудағы ішкі жігерлік.
Креативті дағдылары - қораптың сыртында ойлау қабілеті қазір
дизайнерлер мен басқа шығармашылық мамандықтардың өкілдеріне ғана емес,
сонымен қатар көптеген басқа мамандарға, кәсіпкерлер мен менеджерлерге де
қажет. Қазіргі әлем өте өзгергіш, сондықтан әрқайсымыз стандартты емес
міндеттерді жиі кездестіреміз, олар тұрақты көзқарасты қажет етеді.
Ақпаратпен жұмыс істей білу - ақпаратты іздеу, талдау, қорытынды
жасау. Бұған компьютерлік сауаттылық кіреді.
3.
Бағдарлама тақырыбы
Педагогикалық кадрлардың біліктілігін көтеруге арналған курстың
тақырыбы: «Soft skills – педагогтардың тиімділігі және нәтижелігі» (бұдан әрі –
Бағдарлама).
4.
Бағдарламаның мақсаты, міндеттері, күтілетін нәтижелері
Бағдарламаның мақсаты: бағдарламада бекітілген өмірлік дағдылар
жайлы білім, білік, дағды қалыптастыру
Міндеттері:
soft skills және нard skills арасындағы айырмашылықты түсіндіру;
педагогика үдерісін тиімді ұйымдастыруда soft skills шеңбері;
soft skills- ді дамыту жолдары;
педагогтердің жеке даму картасын құру
Күтілетін нәтижелер:
Курс
барысында
тыңдаушылардың
бойында
төмендегідей
құзытеттіліктер қалыптасуы керек:
soft skills және нard skills анықтамаларын мегереді;
оқу үдерісінде soft skills тиімді қолданады;
оқушыларға оқу үдерісінде дамытушылық факторларды тиімді
ұйымдастырады;
көшбасшылық дағдылары жетіледі;
жеке даму нүктелерін анқтап, өзінің даму картасын құра алады
5.
Бағдарламаның құрылымы мен мазмұны
Белгіленген мақсаттар мен міндеттерге сәйкес тыңдаушылардың бойында
кәсіби білім, іскерлік икем-дағдыларды қалыптастыру үшін Бағдарлама 5
модульді игеруді және курс жобасын қорғауды көздейді.
Бағдарламада жұмсақ дағдылардың 4 түрін меңгерту көзделген мүмкіндік
берді:
1. Әлеуметтік құзіреттіліктер: комунникативтілік, эмоционалды интеллект
(басқа адамдардың эмоциялары мен мотивтерін ажырата білу), икемділік және
сын қабылдау, шешендік қабілеттер.
2. Көшбасшылық құзыреттілік: шешім қабылдау, команда құру,
жанжалдарды шешу, жауапкершілік, тәлімгерлік.
3. Зияткерлік құзыреттер: аналитикалық ойлау қабілеті, мәселені көре және
шеше білу, үйрену қабілеті, креативтілік.
4. Ерікті құзыреттіліктер: нәтижеге бағдарлану, уақытты басқару, стресске
қарсы тұру, күнделікті жұмысқа дайындық.
Педагогтерге курс барысында ұсынылған материал тиімді қарым-қатынас
дағдысы (хат алмасу). Белсенді тыңдауға, сендіруге және дәлелдеуге үйренеді,
ата-аналармен қарым-қатынас орнату және қолдау, "келіссөздер" жүргізу,
презентациялар, көпшілік алдында сөз сөйлеу дағдылары жетіледі Сонымен
қоса:
-командада жұмыс істей білу. Эмпатияны, нәтижеге назар аударуды,
әріптестерін тыңдай білуді.
-технологияның жұмысқа әсерін түсіну. Жаңа талаптарға, мысалы, білім
беру процесін цифрландыруға икемді әрекет ету қабілеті.
- сыни тұрғыдан ойлау қабілеті және өз пікірін білдіруден қорықпау.
Жүйелі ойлау, шығармашылық ойлау, құрылымдық ойлау, ақпаратты іздеу және
талдау, шешім қабылдау қабілеттері.
- Өз-өзін басқара білу .Эмоцияны басқаруды, стрессті басқаруды, өзіндік
дамуды, рефлексияны, кері байланысты қолдануды үйрену. Эмоционалдық
интеллект
Педагогке оқу материалдарын өз тәжірибесінде және жұмыс орнында
пайдалануға мүмкіндік беріледі.
Педагогтарды оқыту кәсіптік білім беруге арналған педагогикалық
шешімдерді, пәнді оқытудың инновациялық технологияларын, білім
алушыларға бағдарлауды, жеке ойын қағазға түсіруге тапсырма түрлерін және
практикалық мысалдарды қамтиды.
Біліктілікті арттыру курсы барысында тыңдаушылардың педагогикалық
қызметінде пайдалану үшін жұмыс әдістері, кейстер, мен практикадан мысалдар
ұсынылады.
Курстың жалпы көлемі 40 немесе 72 академиялық сағатты құрайды.
40 сағаттық курста оқу ұзақтығы 1 айды құрайды. Бұл ретте теориялық
оқыту 10 сағаттан, тыңдаушының өзіндік жұмысы (жұмыс орнындағы практика)
– 26 сағаттан, курс жобасын дайындау және қорғау – 4 сағаттан тұрады.
72 сағаттық курста оқу ұзақтығы 1,5 айды құрайды. Бұл ретте теориялық
оқыту 16 сағаттан, тыңдаушының өзіндік жұмысы (жұмыс орнындағы практика)
– 52 сағаттан, курс жобасын дайындау және қорғау – 4 сағаттан тұрады.
6.
Оқу үдерісін ұйымдастыру
Бағдарлама бойынша оқу үдерісін ұйымдастыру күндізгі (теориялық және
практикалық) және (немесе) қашықтықтан (онлайн) сабақтар өткізуді, сондай-ақ
тыңдаушының өзіндік жұмысы мен жұмыс орнындағы практикасын көздейді.
Білім беру үдерісінің тиімділігін арттыру үшін бағдарламаны іске асыру
инновациялық білім беру технологиялары, оның ішінде ақпараттықкоммуникациялық технологиялар, бағалау, оқыту және бақылау нысандары,
тәсілдері, әдістері негізінде жүзеге асырылады.
Бағдарлама кері байланыс пен рефлексияны, оқытудың белсенді және
интерактивті әдістерін қолдануды көздейді: дидактикалық ойындар, нақты
жағдайларды талдау, проблемалық мәселелерді шешу, миға шабуыл, кейс-стади,
пікірталастар, рөлдік ойындар, диалогтық алаң, жобалар әдісі, проблемалық
әдістер қолданылады.
.
6.1 Бағдарламаның жоспары
П/ Модуль
бойынша
п
түрлері
1
Дәрістер
жұмыс Сағат саны
10
Ескертпелер
2
3
4
5
6
7
8
Практикалық сабақтар
Зертханалық жұмыстар
Тыңдаушының өзіндік жұмысы
Жұмыс орнында атқарылатын
жұмыс
Мониторинг
Аралық бақылау
Қорытынды бақылау
18
4
1
Курс
аяқталғаннан
қолдау
1
кейінгі
2
4
Топтық/жеке
Рефлексия
Бақылау
Сұрақтар
Жеке
даму
картасын қорғау
Zoom –кеңес
6.2. Дәрістер
Та
қы
Сағат
ры
Дәріс атауы
Дәріс мазмұны
саны
п
№
1 VUCA –әлем және SPOD әлемнің сипаттамасы
2
.
оның сипаттамасы
және құндылықтары. Қазірг
VUCA –әлем және оның
сипаттамасы
туралы
ақпарат. Мамаңдықтардың
«өлуі» және өсу қажеттілігі
2 Soft skills және нard Қазіргі жағдайда мектеп
1
.
skills анықтамалары
аясында
Soft
skills
қажеттілігін түсіндіру.
3 Болашақ құзыреттер
Еуропалық және ресейлік
1
.
әріптестердің
болашақ
құзыреттіліктер бойынша
нәтижелерімен таныстыру
4 Көшбасшылық
Оқушыларды
2
.
ұйымдастыру,
сендіру,
бағыттау,
мақсатқа
бағыттау
және
ынталандырукөшбасшының
қызметі
ретінде қарастыру
5 Эмоционалдық
ЭЗ
қазіргі
жағдайда
2
.
интеллект
коммуникация
құруда
тиімді
дағды
ретінде
Ескертпе
6 Тонус менеджмент
.
7 Тайм-менеджмент
.
қарастырылады. Конфликті
алдын алу, төтеп беру,
тиімді
қарым-қатынас
жасаудағы
ЭЗ
рөлін
түсіндіру
Тонус –менеджмент жаңа
бағыттағы ілім. Стресске
тұрақтылық
дағдысын
қажетті бағыт.
1
Уақытты басқару деген
ұғымға түсініктеме беру.
Келесі
үдерістерден
тұратынын
ашу:
жиынтыққа
жоспарлау,
бөлу, мақсат қою, өкілдік
ету,
уақытты
талдау,
бақылау,
ұйымдастыру,
тізімдер
жасау
және
басымдық беру.
1
6.3. Практикалық сабақтар (Workshop)
№
Дәріс атауы
1
Soft skills және
нard
skills
анықтамалары
Болашақ
құзыреттер
Көшбасшылық
2
3
4
Эмоционалдық
интеллект
5
Тонус
менеджмент
6Таймтақы менеджмент
рып
Дәріс мазмұны
Мамаңдықтарды
сипаттау, жеке Soft skills
анықтау
Өзіндік аудит жасау,
қорытынды шығару
Қоршаған ортаны зерттеу,
«менің
көшбасшылық
дағдыларым» эссе
«Эмпатия» практикалық
тапсырма,
әріптестерді
зерттеу «DISC» моделі
бойынша
4 энергия түрінің даму
реттілігін ажырату. Жеке
ресурсты анықтау
Өзінің ұзақ, орта, қысқа
мерзімді
мақсаттарын
Сағат
саны
Ескертпе
2
2
2
4
4
4
белгілеу. SMART Мақсат
құруды үйрету
6.4. Зертханалық жұмыс (жоспарланбаған)
Тақырып
№
1
тақырып
2
тақырып
...
6.5
Дәріс атауы
Дәріс мазмұны
Сағат
саны
Ескертпе
-
-
-
-
-
-
-
-
Тыңдаушының өзіндік жұмысы
Тақырып
Өзіндік жұмыс атауы
№
1
Soft skills және нard skills
тақырып анықтамалары
2
Жеке даму картасын құру
тақырып
...
Жұмыс
мазмұны
SWOT жеке
талдау жасау
Берілген
шаблон
негізінде
алған
білемдеріне
сай
өзінің
даму
картасын
құрады
Сағат
саны
1
Ескертпе
4
1-2 жеке
жұмыс
алдын
ала
талқыла
нады
3
7.1. ШОЛУ
- Pre-Module: алдын-ала зерделеу үшін қажетті материалдар Google diskта
орналастырылады: тренерлер туралы қысқаша ақпарат, бағдарламалық және
семинарлық презентациялар, практикалық тапсырмалар, бейне материалдар,
reading list және т.б..;
7.2. Практикалық сабақтар
Практикалық сабақтың жоспары
Жеке және топтық тапсырмалардың құрылымы:
Тапсырма
Орындау критерийлері
Арнайы ескертулер
Дайын шаблондар
7.3. Тыңдаушының өзіндік жұмысы
Эссе жазу, SWOT – талдау жасау, кейс, карта құру, семинар сұрақтары.
7.4 Берілген тақырыпты тыңдаушының өз бетімен меңгеруіне арналған
әдебиеттер (4,7,9)
оқу-көрнекілік құралдар: тұсаукесерлер, жұмыс дәптері, жеке және топтық
тапсырмалар
7.5 Өзін-өзі бағалауға арналған материалдар (тест т.б.): құзыреттіліктер
шеңбері,
7.
Оқу жетістіктерін бағалау
8.1 Аралық бақылауға арналған сұрақтар
8.2 Жеке даму картасын қорғау
9. Курс аяқталғаннан кейінгі қолдау
Курстан кейінгі (Post-Module:) қолдау мақсаттары:
Курстан кейінгі қолдау міндеттері:
- кері байланыс тетіктерін пайдалану негізінде Педагогтің кәсіби
құзыреттілігін дамыту траекториясын анықтау (сауалнама, рефлексия, бағалау
қорытындысы бойынша ұсыныстар, Қазақстан Республикасының білім беру
ұйымдарының қызметіне инновациялық технологияларды енгізу).
- оқыту үдерісінде алынған білімді, іскерлікті, дағдыларды және
құзыреттерді педагогикалық практикаға енгізу бойынша педагог қызметін
әдістемелік және практикалық сүйемелдеу. Аталған міндеттер курста алынған
білім мен құзыреттерді практикада қолдану үдерісінде туындайтын өзекті
мәселелер бойынша әдістемелік ұсынымдар мен кеңестер беру жолымен
шешілетін болады.
-Post-Module: семинар аяқталғаннан кейін 2 апта ішінде семинардан
кейінгі кеңес беру
Жұмыс дәптерін өздігінен толтыру
Кәсіби қызметте және ұсыныстарда алған білімдерінің интегративтілігін
анықтау үшін курстан кейінгі қолдауға (2-3 сұрақтан) кері байланыс
сұранысы
10. Негізгі және қосымша әдебиеттер тізімі
Негізгі әдебиеттер
1. Абашкина О. Soft skills: ключ к карьере [Электронный ресурс]. URL:
http://www.pro-personal.ru/article/7811-soft-skills-klyuch-k-karere
(дата
обращения: 09.12.2019).
2. Ананьева Т. Десять компетенций, которые будут востребованы в 2020
году [Электронный ресурс]. URL: http://www.tananyeva.com/single-post/ (дата
обращения: 13.10.2019).
3. Беркович М.А., Кофанова Т.В., Тихонова С.С. Soft skills (мягкие
компетенции) бакалавра: оценка состояния и направления формирования. –
Вестник ВГУ. Серия: экономика и управление, 2018. – №4. – С. 64-68.
4. Давидова В. Слушать, говорить и договариваться: что такое soft skills и
как их развивать. URL: https://theoryandpractice.ru/posts/11719-soft-skills (дата
обращения: 03.10.19).
5. Исследование soft skills: как к этим навыкам относятся разработчики.
[Электронный ресурс]. URL:https://techrocks.ru/2018/11/17/developers-soft-skillsresearch/ (дата обращения: 14.10.2019)
Қосымша әдебиеттер
1. Патлина А.С., Попова Е.Д. Сетевое взаимодействие вузов и школ как
условие формирования soft skills студентов // Теория и методика
профессионального образования. – 2017. – № 2 (35). – С. 94–103.
2. Проектирование универсальных учебных действий в старшей школе /
А.Г. Асмолов, Г.В. Бурменская, И.А. Володарская, О.А. Карабанова, Н.Г.
Салмина, С.В. Молчанов. – М.: Национальный психологический журнал, 2011. –
C. 104-110. 53
3. Раицкая Л.К., Тихонова Е.В. Soft skills в представлении преподавателей
и студентов российских университетов в контексте мирового опыта // Вестник
РУДН. Серия "Психология и педагогика". – 2018. – Т.15, № 3. – С. 350-363.
4. Солдатова Г.У., Олькина О. 100 друзей. Круг общения подростков в
социальных сетях // Дети в информационном обществе. – 2016. – № 24. – С. 2433.
5. Сосницкая О. Soft skills: мягкие навыки твердого характера
[Электронный ресурс]. URL: http://be-st.ru/ru/blog/13 (дата обращения:
05.10.2019).
6. Татаурщикова Д. Soft skills. [Электронный ресурс]. URL:
https://4brain.ru/blog/soft-skills/ (дата обращения: 11.12.2019).
7. Тюрикова С.А. Коммуникативные универсальные учебные действия:
сущность и показатели сформированности // Науковедение: интернет-журн. –
2014.
–
Вып.
3
(май–июнь)
[Электронный
ресурс].
URL:
http://naukovedenie.ru/PDF/135PVN314.pdf (дата обращения: 13.10.2019).
8. Чуланова О.Л., Ивонина А.И. Формирование soft-skills (мягких
компетенций): подходы к интеграции российского и зарубежного опыта,
классификация,
операционализация
//
Управление
персоналом
и
интеллектуальными ресурсами в России. – 2017. – №1 (28). – С. 53-58.
9. Шайхутдинова Х.А. Работа в малых группах как эффективное средство
развития коммуникативной компетенции на уроках иностранного языка //
Вестник Самарского государственного технического университета. Серия:
Психолого-педагогические науки. – 2019. – Т. № 1(41). – С. 139-156..
10.Business Soft Skills durch Fremdsprachen [Электронный ресурс]. URL:
https://www.brainread.com/business-soft-skills-durch-fremdsprachen/
(дата
обращения: 17.01.2020).
Нормативтік құжаттар
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы, 1995ж. 30 тамыз.
2. Закон Республики Казахстан «О правах ребенка» от 8 авг. 2002г., Пр. №
345-II;
3. Закон «Об образовании» от 27 июля 2007г., Пр. № 319-III.
4. Закон Республики Казахстан «О статусе педагога» (с изменениями по
состоянию на 02.01.2021 г.)
5. Требования к разработке и оформлению учебных программ
краткосрочных курсов повышения квалификации (утверждены 24 января 2014
года);
6. Требования к разработке и оформлению учебно-методических
комплексов краткосрочных курсов повышения квалификации (утверждены 13
января 2014 года);
7.Требования к Портфолио краткосрочных курсов повышения
квалификации (утверждены 13 января 2014 года);
Интернет-источники:
1.
Профессиональный
стандарт
«Педагог»
https://atameken.kz/uploads/content/files/%D0%9F%D0%A1%20%D0%9F%D0%B
5%D0%B4%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B3.pdf
2.
Әділет. Информационно-правовая система нормативных правовых
актов Республики Казахстан.
